Kế hoạch bài dạy Khoa học tự nhiên 6 (Sách Cánh Diều) - Phân môn Vật lý - Bài 30+31: Các dạng năng lượng - Sự chuyển hóa năng lượng - Năm học 2021-2022 - Trường THCS Sơn Tiến

 G.án: KHTN6 (Vật lý) CĐ9: Lực
 Ngày soạn: 07/05/2022
 Tiết 51: ÔN TẬP BÀI 30: CÁC DẠNG NĂNG LƯỢNG
 Thời gian thực hiện: 1 tiết
I. Mục tiêu
 1. Kiến thức: 
 - Từ tranh ảnh (hình vẽ, hoặc học liệu điện tử) hiện tượng trong khoa học 
hoặc thực tế, lấy được ví dụ để chứng tỏ năng lượng đặc trưng cho khả năng tác 
dụng lực.
 - Phân loại được năng lượng theo tiêu chí.
 2. Năng lực: 
 2.1. Năng lực chung
 - Năng lực tự học và tự chủ trong tất cả các hoạt động học tập:
 + Chủ động, tích cực nhận nhiệm vụ và hoàn thành nhiệm vụ GV giao.
 + Tự quyết định cách thức thực hiện, phân công trách nhiệm cho các thành 
viên trong nhóm.
 + Tìm kiếm thông tin, tham khảo nội dung sách giáo khoa về các dạng năng 
lượng.
 + Tự đánh giá quá trình và kết quả thực hiện của các thành viên và nhóm.
 - Năng lực giao tiếp và hợp tác trong tất cả các hoạt động nhóm:
 + Tập hợp nhóm theo đúng yêu cầu, nhanh và đảm bảo trật tự.
 + Biết lắng nghe và có phản hồi tích cực trong giao tiếp.
 + Hỗ trợ các thành viên trong nhóm để thực hiện nhiệm vụ.
 + Ghi chép kết quả làm việc nhóm một cách chính xác, có hệ thống.
 + Thảo luận, phối hợp tốt và thống nhất ý kiến với các thành viên trong nhóm 
để cùng hoàn thành nhiệm vụ nhóm.
 - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo trong hoạt động vận dụng kiến thức 
vào dự án chế tạo:
 + Giải quyết được vấn đề chế tạo mô hình ô tô phản lực, tìm được biện pháp 
giúp ô tô đi xa nhất có thể.
 + Sáng tạo trong quá trình chế tạo mô hình.
 2.2. Năng lực khoa học tự nhiên
 - Từ tranh ảnh (hình vẽ, hoặc học liệu điện tử) hiện tượng trong khoa học 
hoặc thực tế, lấy được ví dụ để chứng tỏ năng lượng đặc trưng cho khả năng tác 
dụng lực.
 - Phân loại được năng lượng theo tiêu chí.
 - Xác định được dạng năng lượng mà vật đang có.
 - Vận dụng được kiến thức đã học về các dạng năng lượng và mối quan hệ 
giữa năng lượng và khả năng tác dụng lực để chế tạo mô hình ô tô phản lực.
 3. Phẩm chất: 
 Trường THCS Sơn Tiến Năm học: 2021 - 2022 G.án: KHTN6 (Vật lý) CĐ9: Lực
 Thông qua thực hiện bài học sẽ tạo điều kiện để học sinh:
 - Chăm học, chịu khó tìm tòi tài liệu và thực hiện các nhiệm vụ học tập.
 - Có trách nhiệm trong hoạt động nhóm, chủ động nhận và thực hiện tất cả các 
nhiệm vụ.
 - Trung thực, cẩn thận khi thực hiện nhiệm vụ theo đúng yêu cầu của GV.
II. Thiết bị dạy học và học liệu
 - Phiếu học tập số 1, 2, 3.1, 3.2, 4 cho các nhóm. (Các phiếu 2, 3.1, 3.2 in khổ 
A1)
III. Tiến trình dạy học
 1. Hoạt động 1: Xác định vấn đề học tập là tìm hiểu về các dạng năng lượng
 a) Mục tiêu: Giúp học sinh xác định được vấn đề học tập là tìm hiểu về các 
dạng năng lượng.
 b)Nội dung:Với vốn hiểu biết đã có của mình, HS thảo luận nhóm đôi trong 
1 phút trả lời PHT số 1
 c) Sản phẩm: PHT số 1 của các nhóm, có thể:
 - Đánh dấu  vào tất cả các vật.
 - Năng lượng của các vật đó khác nhau.
 c) Tổ chức thực hiện: 
 - GV nêu nhiệm vụ cho HS: thảo luận nhóm đôi trong 1 phút hoàn thành PHT 
số 1.
 - HS hoạt động theo nhóm đôi làm PHT số 1
 - GV gọi đại diện nhóm xung phong chia sẻ câu trả lời trong PHT số 1.
 + GV mời thêm 3 nhóm khác nêu ý kiến của nhóm mình.
 - GV dẫn dắt HS làm rõ vấn đề cần giải quyết: Năng lượng có ở khắp mọi nơi 
xung quanh ta và tồn tài ở nhiều dạng khác nhau, các dạng năng lượng đó là gì?
 2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới về các dạng năng lượng
 3. Hoạt động 3: Luyện tập
 a) Mục tiêu: Củng cố kiến thức về các dạng năng lượng.
 b)Nội dung: 
 - HS thảo luận nhóm đôi trong 2 phút dùng kiến thức đã học để xác định lại 
các dạng năng lượng của từng vật ở đầu bài, hoàn thành vào PHT số 4.
 c) Sản phẩm: PHT số 4, có thể:
 VẬT NĂNG LƯỢNG
1. Ô tô đang chuyển động Động năng, năng lượng nhiệt
2. Viên pin Năng lượng điện, năng lượng hóa học
3. Ngọn lửa Năng lượng nhiệt, năng lượng ánh sáng
4. Bóng đèn Năng lượng nhiệt, năng lượng ánh sáng
5. Tiếng đàn Năng lượng âm thanh
6. Cuốn sách trên giá sách Thế năng hấp dẫn, năng lượng nhiệt
 Trường THCS Sơn Tiến Năm học: 2021 - 2022 G.án: KHTN6 (Vật lý) CĐ9: Lực
7. Dây chun đang bị kéo dãn Thế năng đàn hồi, năng lượng nhiệt
8. Thực phẩm Năng lượng hóa học, năng lượng nhiệt
9. Nguyên tử Năng lượng hạt nhân, động năng.
 d)Tổ chức thực hiện: 
 - GV giao nhiệm vụ học tập: thảo luận nhóm đôi trong 2 phút dùng kiến thức 
đã học để xác định lại các dạng năng lượng của từng vật ở đầu bài, hoàn thành vào 
PHT số 4.
 - HS thảo luận nhóm đôi hoàn thành PHT số 4
 - GV gọi ngẫu nhiên 9 HS xác định các dạng năng lượng của từng vật, các HS 
khác nhận xét, bổ sung.
 - GV chốt lại kiến thức về các dạng năng lượng, chú ý: một vật có thể có cùng 
lúc nhiều dạng năng lượng khác nhau.
 4. Hoạt động 4: Vận dụng
 a) Mục tiêu:Vận dụng được kiến thức đã học về các dạng năng lượng và mối 
quan hệ giữa năng lượng và khả năng tác dụng lực để chế tạo mô hình ô tô phản 
lực.
 b)Nội dung: HS tham gia dự án chế tạo – hoạt động nhóm đôi hoặc cá nhân 
ở nhà.
 - Yêu cầu: chế tạo một chiếc xe ô tô chạy bằng phản lực (gợi ý: bóng bay, dây 
cao su, ). Hãy tìm cách giúp ô tô đi được càng xa càng tốt.
 - Tiêu chí đánh giá: 
 STT Tiêu chí Điểm tối đa
 1 Ô tô sử dụng động cơ phản lựctự chế. 2 điểm
 2 Ô tô phải hoạt động được. 2 điểm
 Chỉ ra được dạng năng lượng mà ô tô sử dụng để 
 3 2 điểm
 hoạt động.
 4 Chế tạo từ các nguyên vật liệu tái chế, chi phí thấp. 2 điểm
 5 Báo cáo rõ ràng mạch lạc. 2 điểm
 c) Sản phẩm: Mô hình ô tô chạy bằng động cơ phản lực của các nhóm/cá 
nhân HS.
 d)Tổ chức thực hiện: 
 - GV giao nhiệm vụ học tập: chế tạo một chiếc xe ô tô chạy bằng phản lực 
(gợi ý: bóng bay, dây cao su, ). Hãy tìm cách giúp ô tô đi được càng xa càng tốt.
 Trường THCS Sơn Tiến Năm học: 2021 - 2022 G.án: KHTN6 (Vật lý) CĐ9: Lực
 + GV thông báo hình thức thực hiện: nhóm đôi hoặc cá nhân, thời gian thực 
hiện: tại nhà, các tiêu chí chấm điểm.
 - HS thực hiện chế tạo mô hình tại nhà.
 - Báo cáo: GV tổ chức đua xe mô hình có thưởng, yêu cầu các nhóm đạt giải 
cao báo cáo kết quả, chia sẻ kinh nghiệm làm mô hình.
 Ngày soạn: 07/05/2022
 Tiết 52: ÔN TẬP BÀI 31: SỰ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG
 Thời gian thực hiện: 1 tiết
I. Mục tiêu
 4. Kiến thức: 
 - Nêu được sự chuyển hóa năng lượng từ dạng này sang dạng khác, hoặc 
truyền từ vật này sang vật khác. Trong quá đó, luôn có sự hao phí năng lượng.
 - Trình bày được định luật bảo toàn năng lượng.
 5. Năng lực: 
 2.1. Năng lực chung
 - Năng lực tự chủ và tự học: tìm kiếm thông tin, đọc sách giáo khoa, quan sát 
tranh ảnh, video để tìm hiểu sự chuyển hóa năng lượng.
 - Năng lực giao tiếp và hợp tác: thảo luận nhóm để tìm ra các giải pháp tiết 
kiệm điện năng.
 - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: sáng tạo trong việc đưa ra các biện 
pháp tối ưu tiết kiệm điện năng.
 2.2. Năng lực khoa học tự nhiên
 - Lấy được ví dụ chứng tỏ được năng lượng có thể chuyển từ dạng này sang 
dạng khác, từ vật này sang vật khác.
 - Nêu được năng lượng hao phí luôn xuất hiện khi có sự chuyển hóa năng 
lượng.
 - Lấy được ví dụ minh họa chứng minh được năng lượng được bảo toàn khi có 
sự chuyển hóa năng lượng.
 - Đề xuất được biện pháp để tiết kiệm năng lượng trong các hoạt động hằng 
ngày.
 6. Phẩm chất: 
 Thông qua thực hiện bài học sẽ tạo điều kiện để học sinh:
 - Chăm học, chịu khó khai thác thông tin trong SGK và tìm hiểu cách chế tạo 
xe chạy bằng dây chun.
 - Có trách nhiệm trong hoạt động nhóm, chủ động thực hiện nhiệm vụ cá nhân 
và tôn trọng ý kiến các thành viên trong nhóm để đưa ra ý kiến chung của nhóm.
 - Trung thực, cẩn thận trong việc tự mình chế tạo xe chạy bằng dây chun.
II. Thiết bị dạy học và học liệu
 Trường THCS Sơn Tiến Năm học: 2021 - 2022 G.án: KHTN6 (Vật lý) CĐ9: Lực
 - Hình ảnh về các hoạt động trong cuộc sống.
 - Đoạn video về con lắc Newton.
 - Phiếu học tập, bộ thí nghiệm theo phiếu học tập: lon bia, guồng quay bằng 
nắp chai, thú nhún, thìa, cốc, bình giữ nhiệt, đế pin, pin, bóng đèn, công tắc, cốc 
giấy, ống hút.
 - Chuẩn bị cho mỗi nhóm học sinh: 1 tờ giấy A1, bút.
 - Đoạn video về chế tạo xe chạy bằng dây chun.
III. Tiến trình dạy học
 1. Hoạt động 1: Xác định vấn đề học tập là có sự chuyển hóa năng lượng 
 trong các hoạt động hằng ngày như nấu ăn, giặt quần áo, chơi thể thao, vận 
 hành các máy và thiết bị 
 d)Mục tiêu: Giúp học sinh xác định được vấn đề đó là trong mọi hoạt động, 
đều có sự chuyển năng lượng từ dạng này sang dạng khác hoặc truyền năng lượng 
từ vật này sang vật khác.
 e) Nội dung: Học sinh tham gia trò chơi “lật mảnh ghép” bằng cách trả lời 
các câu hỏi liên quan đến kiến thức “Năng lượng” đã học để tìm được bức tranh 
cuối cùng.
 Hãy tìm các dạng năng lượng của vật trong các tình huống sau đây:
 Câu 1:Máy bay đang bay.
 Câu 2:Năng lượng lưu trữ trong Acquy
 Câu 3:Một cốc nước nóng.
 Câu 4: Quyển sách đặt trên bàn.
 Câu 5: Loa phường đang phát chương trình “Phòng chống Covid”
 Câu 6: Năng lượng ghi trên hộp sữa là 60 Kcal. 
 d)Sản phẩm: 
 Đáp án của câu hỏi ở các mảnh ghép
 Câu 1: Máy bay đang bay có thế năng hấp dẫn và động năng.
 Câu 2: Năng lượng lưu trữ trong Acquy là năng lượng điện.
 Câu 3: Một cốc nước nóng có năng lượng nhiệt.
 Câu 4: Quyển sách đặt trên bàn có thế năng hấp dẫn.
 Câu 5: Loa phường đang phát chương trình “Phòng chống Covid” có năng 
lượng âm thanh.
 Câu 6: Năng lượng ghi trên hộp sữa là 60 Kcal là năng lượng hóa học.
 Bức tranh: Con lắc Newton
 Trường THCS Sơn Tiến Năm học: 2021 - 2022 G.án: KHTN6 (Vật lý) CĐ9: Lực
 e) Tổ chức thực hiện: 
 - GV cho HS tham gia trò chơi lật mảnh ghép bằng cách trả lời các câu hỏi. 
Mỗi câu trả lời đúng thì mảnh ghép được mở ra. Câu hỏi bức tranh bí ẩn đó là: Nêu 
tên của thiết bị trong bức tranh?
 - HS làm việc cá nhân trả lời các câu hỏi ở các mảnh ghép và dự đoán tên thiết 
bị trong bức tranh.
 - Sau khi HS mở được bức tranh và nêu được tên thiết bị là “Con lắc Newton” 
thì GV tiến hành thí nghiệm trên thiết bị hoặc cho HS quan sát video và đặt câu 
hỏi:
 (Video: 
 + Khi kéo quả lắc số 1 lên cao và bắt đầu thả nhẹ thì quả lắc có những dạng 
năng lượng nào?
 + Vì sao khi quả lắc 1 va chạm với các quả lắc còn lại thì quả lắc số 5 chuyển 
động được? Khi đó quả lắc có dạng năng lượng nào?
 - HS suy nghĩ và đưa ra dự đoán:
 + Ban đầu, quả lắc số 1 có thế năng hấp dẫn, trong quá trình chuyển động thì 
quả lắc có cả thế năng và động năng.
 + Khi va chạm làm cho các quả lắc chuyển động nên quả lắc 5 chuyển động 
được. Khi đó quả lắc 5 có động năng và thế năng hấp dẫn.
 - GV đặt vấn đề: Khi con lắc số 1 dao động đã có một phần thế năng hấp dẫn 
chuyển thành động năng. Con lắc 1 va chạm làm cho con lắc 5 chuyển động được 
chứng tỏ con lắc 1 đã truyền động năng cho con lắc 5. Các hiện tượng đó gọi là 
“Sự chuyển hóa năng lượng”. Vậy, sự chuyển hóa năng lượng là gì? 
 2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới
 3. Hoạt động 3: Luyện tập
 e) Mục tiêu: Hệ thống được một số kiến thức đã học.
 f) Nội dung: 
 - HS vận dụng kiến thức đã học trả lời câu hỏi về sự chuyển hóa năng lượng.
 g) Sản phẩm: 
 - Hình 1: Năng lượng của thức ăn chuyển thành động năng của người đạp xe.
 Trường THCS Sơn Tiến Năm học: 2021 - 2022 G.án: KHTN6 (Vật lý) CĐ9: Lực
 - Hình 2: Năng lượng điện chuyển thành năng lượng có ích là động năng của 
cánh quạt và năng lượng hao phí là năng lượng nhiệt khi sử dụng quạt điện.
 - Hình 3: Năng lượng gió chuyển thành năng lượng có ích là năng lượng điện 
trong quá trình sản xuất điện.
 h)Tổ chức thực hiện: 
 - GV yêu cầu HS làm việc theo cặp đôi lựa trong thời gian 3 phút chọn cụm từ 
sau đây: năng lượng hóa học; động năng; năng lượng nhiệt; năng lượng điện 
thích hợp với ?vị trí có dấu trong mỗi hình dưới đây?
 ?
 + Hình 1: Năng lượng của thức ăn chuyển thành của người đạp xe.
 + Hình 2: Năng lượng điện chuyển thành năng lượng có ích là động năng của 
cánh quạt và năng lượng hao phí? là khi sử dụng quạt điện.
 + Hình 3: Năng lượng gió chuyển thành năng lượng có ích là? trong quá trình 
sản xuất điện.
 - HS làm việc theo cặp đôi và đưa ra đáp án.
 4. Hoạt động 4: Vận dụng
 d)Mục tiêu: Phát triển năng lực tự học và năng lực tìm hiểu đời sống.
 e) Nội dung: Chế tạo xe đồ chơi chạy bằng dây chun.
 f) Sản phẩm: HS chế tạo được xe đồ chơi chạy bằng dây thun từ vật liệu tái 
chế như vỏ chai nhựa, que kem, dây chun.
 e) Tổ chức thực hiện: Giao cho học sinh thực hiện ngoài giờ trên lớp và nộp 
sản phẩm vào tiết sau.
 Trường THCS Sơn Tiến Năm học: 2021 - 2022