Tài liệu Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu văn bản kí cho học sinh phổ thông

 LUẬN 
2.1.1. Kĩ năng và kĩ năng học tập 
2.1.1.1. Kĩ năng là gì? 
Quan niệm về kĩ năng là một vấn đề phức tạp trong tâm lí học, có hai 
hướng nghiên cứu chính: 
Hướng thứ nhất: Nghiên cứu kĩ năng như là trình độ thực hiện hành 
động, thiên về mặt kĩ thuật của thao tác hành động. 
Hướng thứ hai: Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh hiệu quả của hành 
động, coi kĩ năng là khả năng con người tiến hành công việc có kết quả 
trong những điều kiện cụ thể, với khoảng thời gian tương ứng. 
Kĩ năng biểu thị mức độ thực hiện thành thạo, chuẩn xác các hoạt 
động dựa trên kiến thức, hành động đã từng được thực hiện nhiều lần và 
phù hợp với đối tượng của hành động. Ví dụ: kĩ năng nói, kĩ năng giao 
tiếp, kĩ năng nấu ăn, kĩ năng giải toán, kĩ năng làm văn, Hay nói cách 
khác, một cách ngắn gọn thì kĩ năng là khả năng vận dụng tốt các kiến thức 
được học vào giải quyết các nhiệm vụ mới trong học tập, trong cuộc sống. 
2.1.1.2. Kĩ năng học tập 
Kĩ năng học tập là việc thực hiện có hiệu quả những hành động và kĩ 
thuật học tập trên cơ sở vận dụng kiến thức và kinh nghiệm học tập đã có 
một cách linh hoạt vào những tình huống khác nhau nhằm đạt được mục 
tiêu học tập đã xác định. Kĩ năng học tập là tập hợp những hành động như 
phân tích, mô hình hóa, khái quát hóa các đối tượng nhận thức bằng cách 
vận dụng những tri thức kinh nghiệm đã có để đạt được những kết quả học 
tập một cách thành thục. 
Rèn luyện KNHT là rèn luyện cho HS một hệ thống thao tác nhằm 
làm biến đổi đối tượng và làm sáng tỏ những thông tin trong nhiệm vụ học 
tập, đối chiếu chúng với hành động cụ thể. 
2.1.2. Đọc hiểu văn bản và kĩ năng đọc hiểu văn bản 
2.1.2.1. Đọc hiểu văn bản 
a. Khái niệm 
Đọc hiểu là nội dung khoa học của lí thuyết đọc sách và đọc văn. Đọc 
hiểu văn bản là một chuỗi hoạt động với mục đích học tập, lĩnh hội tri 
thức. Là hoạt động nên để đọc hiểu văn bản đạt hiệu quả, người đọc – 
người thực hiện hoạt động – cần có một hệ thống kĩ năng cơ bản phù hợp. 
 11 
Hoạt động đọc hiểu văn bản là hoạt động tư duy có tính chất đặc thù, phức 
tạp. Dù đã được quan tâm nghiên cứu từ lâu song cho đến nay vẫn tồn tại 
nhiều khái niệm đọc hiểu khác nhau. 
Dù có nhiều ý kiến khác nhau song cần phải thống nhất một quan điểm 
rằng: Đọc hiểu là một khái niệm khoa học chỉ một chuỗi hoạt động tư duy, 
có ý thức của con người, với đối tượng và mục tiêu rõ ràng. Đồng thời, đọc 
hiểu cũng là một khái niệm chỉ năng lực đọc ở mức độ cao - mức độ hiểu - 
của chủ thể hoạt động. 
b. Đối tượng đọc hiểu 
Đối tượng của hoạt động đọc hiểu là các loại văn bản với sự đa dạng 
về nội dung và dạng thức tồn tại. Văn bản có thể là VB ngôn ngữ, có thể là 
biểu đồ, hình ảnh, biểu tượng, có thể kết hợp các dạng thức trên. Về nội 
dung, cuộc sống có bao nhiêu vấn đề thuộc các lĩnh vực khác nhau thì có 
bấy nhiêu dạng nội dung văn bản là đối tượng của đọc hiểu, từ lĩnh vực 
khoa học, xã hội, đời sống, nghệ thuật, tâm linh, 
c. Mục tiêu đọc hiểu 
Mục tiêu của hoạt động đọc hiểu nói chung là tiếp thu, lĩnh hội, hiểu rõ 
và vận dụng nội dung đọc được, kết quả của hoạt động đọc vào cuộc sống, là 
để phát triển năng lực và góp phần hoàn thiện nhân cách con người. 
Mục tiêu của đọc hiểu trong dạy học Ngữ văn ở trường phổ thông là 
hình thành và phát triển năng lực ĐHVB, giúp HS có năng lực học tập, 
năng lực tư duy, năng lực tiếp nhận, lĩnh hội và sử dụng thông tin, năng 
lực ngôn ngữ. 
d. Nội dung đọc hiểu 
Nội dung đọc hiểu phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: mục đích đọc 
hiểu, đặc điểm của văn bản đọc hiểu, Dựa vào các tiêu chí khác nhau 
như kiểu loại văn bản, mục đích đọc, cấp độ đọc, trình độ của bạn đọc, đối 
tượng đọc hiểu... mà nội dung đọc hiểu có những điểm khác nhau. 
2.1.2.2. Kĩ năng đọc hiểu 
Kĩ năng đọc hiểu là hệ thống các thao tác, hành động được thực hiện 
một cách thuần thục trong quá trình đọc hiểu văn bản, như kĩ năng đọc 
đúng, kĩ năng đọc chính xác, kĩ năng đọc sáng tạo 
Về kĩ năng đọc hiểu văn bản nói chung, xét từ hoạt động của người 
đọc với văn bản, có thể kể đến các loại kĩ năng sau: Kĩ năng đọc lướt, kĩ 
năng đọc nhanh, kĩ năng đọc chính xác, kĩ năng đọc phân tích, kĩ năng đọc 
sáng tạo, kĩ năng đọc tích luỹ, kĩ năng đọc diễn cảm, kĩ năng đọc kết nối... 
 12 
Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu là một trong những mục tiêu cơ bản của 
dạy học Ngữ văn theo tinh thần đổi mới 
2.1.3. Kí và đặc trƣng loại hình văn bản kí 
2.1.3.1. Kí và các tiểu loại kí 
Kí là một trong bốn loại hình văn học (tự sự, trữ tình, kịch và kí), thuộc 
thể văn xuôi, có tác phẩm kí trữ tình, có tác phẩm kí tự sự, có tác phẩm vừa 
trữ tình vừa tự sự. Kí bao gồm nhiều tiểu loại với những đặc trưng tương đối 
khác biệt song đều có điểm chung là ghi chép sự thực. Điểm tạo nên khác 
biệt, cũng là tiêu chí cơ bản để phân loại các tiểu loại kí là cách xử lí mối 
quan hệ giữa sự thực và hư cấu trong văn bản. 
b. Một số tiểu loại kí 
Kí hiện đại bao gồm các thể loại phóng sự, kí sự, hồi kí, bút kí, tùy 
bút, tản văn, tạp văn. Từ tên gọi của thể loại có thể thấy rõ chức năng quan 
trọng nhất ban đầu của kí là ghi chép, ghi nhớ thông, sự kiện. 
2.1.3.2. Một số đặc trưng loại hình kí 
2.1.3.2.1. Sự thực là điểm tựa nội dung của văn bản kí 
2.1.3.2.2. Cái nhìn nghệ thuật về sự thực là hồn cốt của văn bản kí 
2.1.3.2.3. Hiện thực đa chiều văn hóa - một kiểu “sự thực” đặc trưng 
của văn bản kí 
2.1.3.2.4. Sự kết hợp năng động giữa sự thật và hư cấu, giữa thông 
tin và nghệ thuật tạo nên đặc trưng nội dung của văn bản kí 
2.1.3.2.5. Đề tài gần gũi với đời sống, giàu ý nghĩa thực tiễn làm nên 
tính chất thời sự của văn bản kí 
2.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN 
2.2.1. Kí trong Chƣơng trình và Sách giáo khoa hiện hành 
Theo chủ trương đổi mới, trong CT và SGK sau 2015, các văn bản kí 
thông tin (phi hư cấu) sẽ được đưa vào nhiều hơn để phục vụ mục tiêu 
tăng cường vai trò “hành dụng” của môn Ngữ văn. Loại văn bản nhật 
dụng vốn đã có nhiều trong CT và SGK hiện hành sẽ tiếp tục được bổ 
sung thêm. Trong cuộc sống hàng ngày, mỗi người sẽ luôn phải tiếp xúc 
với các loại văn bản thông tin. Các loại văn bản nghệ thuật nói chung, kí 
nghệ thuật nói riêng cũng có vai trò không thể thay thế, bởi bên cạnh nội 
dung thông tin về các vấn đề của xã hội, thì văn bản nghệ thuật với những 
đặc trưng riêng của mình có vai trò quan trọng trong việc hình thành, phát 
triển và hoàn thiện nhân cách, nâng cao năng lực của HS. 
2.2.2. Kí và sự phát triển phẩm chất, năng lực của HS trong thời 
đại mới 
 13 
Văn bản kí với sự năng động và đa dạng, phong phú về mặt thể loại, 
với khả năng tác động trực tiếp tới bạn đọc và sức hấp dẫn của loại hình 
văn học vừa gần gũi với đời sống, thiết thực có vị trí quan trọng trong sự 
phát triển năng lực, phẩm chất của HS. 
2.2.3. Thực tiễn đổi mới giáo dục theo xu thế toàn cầu hóa 
2.2.4. Hiện trạng dạy học đọc hiểu văn bản và kĩ năng đọc hiểu 
văn bản kí của học sinh phổ thông 
2.2.4.1. Đối tượng và nội dung khảo sát 
2.2.4.2. Kết quả khảo sát: 
2.2.4.2.1. Các ý kiến đánh giá trong các hội thảo và trên báo chí 
Trên báo chí, trong các bài phát biểu tại các hội thảo của ngành giáo 
dục, đã có rất nhiều ý kiến về chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng 
dạy học môn Ngữ văn hiện nay. Nhất là từ sau khi có chủ trương đổi mới 
căn bản, toàn diện nền giáo dục. 
Trong Hội thảo Đổi mới dạy học môn Ngữ văn được tổ chức từ ngày 
3 – 6/1/2013 ở Huế, đã có một số ý kiến nhận định về hiện trạng dạy học 
Ngữ văn và kĩ năng đọc hiểu văn bản của HS phổ thông hiện nay. 
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, chúng tôi lược trích một số ý kiến 
đánh giá về kĩ năng đọc hiểu, kĩ năng học tập bộ môn Ngữ văn cùng một số 
nội dung liên quan đến nội dung nghiên cứu của đề tài. Từ một số nhận xét 
của GV, của các nhà nghiên cứu, của dư luận chúng tôi tóm tắt một số điểm 
trong các ý kiến tham gia: 
(1) Kĩ năng đọc hiểu văn bản của HS phổ thông còn yếu 
(2) Chương trình, SGK, SGV và tài liệu học tập còn nhiều bất cập, 
chưa hướng đến mục tiêu rèn kĩ năng đọc hiểu cho HS 
 (3) Hệ thống câu hỏi hướng dẫn đọc hiểu văn bản trong SGK còn 
nghiêng về nội dung lí thuyết 
 (4) PPDH bộ môn còn nhiều hạn chế, chưa chú ý đến rèn kĩ năng nghe, 
nói, đọc, viết, kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tế, kĩ năng thực hành 
2.2.4.2.2. Khảo sát bài viết gửi Tạp chí Văn học và Tuổi trẻ 
2.2.4.2.3. Nội dung rèn kĩ năng đọc hiểu văn bản kí cho HS thể hiện 
trong các thiết kế bài dạy của GV 
2.2.4.2.4. Câu hỏi hướng dẫn đọc hiểu văn bản kí trong SGK Ngữ văn 
2.2.4.3. Nhận xét chung từ kết quả khảo sát 
- Từ nội dung, phương pháp đến kết quả bài viết của HS đều cho thấy 
vấn đề rèn luyện kĩ năng đọc hiểu văn bản cần tiếp tục được quan tâm chú ý. 
 2.3. NHIỆM VỤ ĐẶT RA TỪ CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 
 14 
1) Xác định khái niệm và đặc trưng loại hình văn bản kí 
2) Xác định hệ thống kĩ năng đọc hiểu văn bản kí cần hình thành và 
rèn luyện cho HS. 
3) Đề xuất các biện pháp, hình thức tổ chức dạy học phù hợp để hình 
thành và rèn luyện kĩ năng đọc hiểu văn bản kí cho HS, bao gồm hệ thống 
các hình thức tổ chức hoạt động học, xây dựng chiến lược đọc hiểu, hệ 
thống bài tập rèn kĩ năng đọc hiểu, sẽ được trình bày cụ thể ở chương 
tiếp theo. 
Hệ thống kĩ năng đọc hiểu văn bản kí sẽ được xác định trên cơ sở lí 
luận khoa học về kĩ năng học tập, hệ thống lí luận về đọc hiểu văn bản và 
đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi HS, nội dung và mục tiêu dạy học được quy 
định trong CT và SGK PT hiện hành trên cơ sở có tính đến những định 
hướng đổi mới CT, nội dung và PPDH môn Ngữ văn ở trường phổ thông. 
Chƣơng 3 
HỆ THỐNG KĨ NĂNG ĐỌC HIỂU VĂN BẢN KÍ VÀ 
GIẢI PHÁP RÈN LUYỆN KĨ NĂNG ĐỌC HIỂU VĂN BẢN KÍ 
CHO HỌC SINH PHỔ THÔNG 
3.1. Hệ thống kĩ năng đọc hiểu văn bản kí 
3.1.1. Kĩ năng đọc lướt để xác định mục tiêu, cách thức đọc hiểu 
văn bản kí 
Kĩ năng đọc lướt có vai trò rất quan trọng trong quá trình đọc hiểu văn 
bản kí. Với hai mảng nội dung cơ bản là thông tin sự thực và thông tin 
nghệ thuật, thì kĩ năng đọc lướt sẽ giúp bạn đọc định hướng, tập trung chú 
ý của mình vào các mảng nội dung đó, sơ bộ xác định mục tiêu đọc hiểu: 
ghi nhớ nội dung thông tin sự thật gì và chú ý đến những tín hiệu thẩm mĩ, 
hình tượng nghệ thuật, phương tiện nghệ thuật gì? 
3.1.2. Kĩ năng đọc chính xác để nhận diện yếu tố sự thực, yếu tố hư 
cấu và tóm tắt nội dung thông tin 
Đây là kĩ năng cần thiết, sau khi đã đọc lướt, cần xuyên suốt đọc từ 
đầu đến cuối văn bản để nhận diện hiện thực cuộc sống và thế giới nghệ 
thuật trong tác phẩm kí. 
 15 
3.1.3. Kĩ năng đọc phân tích để tìm ra cảm hứng cội nguồn về quê 
hương đất nước, về tình yêu cái đẹp, về con người và văn hóa Việt của 
văn bản kí 
Nếu đọc chính xác cho kết quả là lớp nghĩa hiển ngôn thì kĩ năng đọc 
phân tích sẽ cho kết quả là lớp nghĩa hàm ẩn của văn bản kí. Cảm hứng cội 
nguồn về quê hương đất nước và tình yêu cái đẹp, về con người văn hóa 
Việt là lớp ý nghĩa trọng tâm của văn bản thuộc loại hình kí. 
Kĩ năng đọc phân tích là kĩ năng phát hiện các lớp ý nghĩa chứa đựng 
trong các mối liên kết giữa các yếu tố của văn bản. Phát hiện và lí giải các 
liên kết ngôn ngữ, các liên kết ý tứ, liên kết giữa các yếu tố nghệ thuật của 
của văn bản là các thao tác tư duy thuộc kĩ năng phân tích. 
3.1.4. Kĩ năng đọc sáng tạo để đóng góp giá trị mới, mở rộng ý 
nghĩa nội dung và giá trị nghệ thuật cho tác phẩm kí 
Đọc chính xác và đọc phân tích giúp người đọc “nắm vững sự tổ chức 
toàn cảnh”, nội dung thông tin và giá trị nghệ thuật của văn bản kí. Từ sự 
nắm vững đó mà dùng kinh nghiệm và cảm xúc riêng tư của bản thân để 
tham gia vào quá trình “đồng sáng tạo” giá trị sâu sắc hơn của văn bản. Đọc 
sáng tạo để khám phá giá trị nghệ thuật, ý nghĩa văn hoá, ý nghĩa nhân 
sinh của tác phẩm kí. 
3.1.5. Kĩ năng đọc tích lũy để hoàn thiện giá trị chính thể về nội 
dung tư tưởng, hình thức nghệ thuật của tác phẩm kí và củng cố tri thức 
thể loại kí 
Mục tiêu của kĩ năng này là để hoàn thiện giá trị chỉnh thể về nội dung 
tư tưởng, hình thức nghệ thuật của tác phẩm kí và tích luỹ tri thức công cụ, 
tri thức về kĩ năng để đọc hiểu các văn bản khác. 
Đọc tích lũy là một kĩ năng thu nạp trong nó nhiều thao tác có tính chất 
tổng hợp. Mục tiêu hướng tới vừa là tổng hợp kiến thức văn học và trải 
nghiệm cá nhân HS để có cái nhìn khái quát chỉnh thể tác phẩm, vừa để hình 
thành kĩ năng khái quát hoá nghệ thuật và giá trị nhân văn của tác phẩm kí. 
3.1.6. Kĩ năng đọc kết nối để mở rộng ý nghĩa đời sống của văn bản 
Kết nối vấn đề từ văn bản đến thực tế cuộc sống, kết nối liên văn bản 
và kết nối để vận dụng tạo lập văn bản cùng loại. 
Thứ nhất: Kết nối liên văn bản 
Thứ hai: Kết nối văn bản với bạn đọc 
Thứ ba: Kết nối ý nghĩa văn bản với thực tế cuộc sống. 
 16 
3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP RÈN LUYỆN KĨ NĂNG ĐỌC HIỂU 
VĂN BẢN KÍ CHO HỌC SINH PHỔ THÔNG 
3.2.1. Sử dụng chiến lƣợc đọc hiểu để rèn kĩ năng đọc hiểu văn 
bản kí 
Chiến lược là một thuật ngữ có nguồn gốc từ lĩnh vực quân sự: Chiến 
lược, tổng thể các phương châm, chính sách và mưu lược được hoạch định 
để xác định mục tiêu, sắp xếp, quy tụ lực lượng và đề ra giải pháp nhằm đạt 
một mục đích nhất định bằng con đường có lợi nhất, tạo ra trạng thái phát 
triển mới của một lĩnh vực (CL chuyên ngành), toàn xã hội (CL quốc gia) 
hoặc toàn thế giới (CL toàn cầu) trong một thời kì nhất định. (... Hoạch định 
chiến lược phải căn cứ vào bối cảnh và thực trạng của tình hình, trong đó 
phải tính đến trạng thái của đối tượng, lực lượng chiến lược và các tiềm lực 
có thể huy động vào việc thực hiện mục tiêu chiến lược. 
Theo thời gian, “chiến lược” được sử dụng phổ biến hơn trong các 
lĩnh vực khác nhau của đời sống từ quân sự, chính trị đến kinh tế, khoa 
học, giáo dục, Với nghĩa chung nhất, đến nay “chiến lược” là thuật ngữ 
được hiểu với ý nghĩa như là “một bản kế hoạch” “một sự hoạch định 
trước các bước để thực hiện một mục tiêu đã xác định”. 
3.2.1.1. Rèn luyện kĩ năng đọc lướt bằng chiến lược toàn cảnh 
Sử dụng chiến lược toàn cảnh để có các nhìn bao quát về văn bản kí, 
từ đó xác định các mục tiêu đọc và tổ chức hoạt động đọc phù hợp. 
* Bƣớc thứ nhất: Sử dụng chiến thuật tổng quan trước khi đọc chi tiết. 
* Bƣớc thứ hai: Sưu tầm và bao quát các ý kiến đánh giá về văn bản 
* Bƣớc thứ ba: Xác định mục tiêu, cách thức đọc hiểu. 
3.2.1.2. Rèn luyện kĩ năng đọc chính xác bằng chiến lược ghi nhớ, 
tóm tắt nội dung của văn bản kí 
* Bƣớc thứ nhất: Xác định thông tin chính, hạt nhân “sự thực” của văn 
bản 
* Bƣớc thứ hai: Đọc văn bản kết hợp với thao tác đánh dấu, ghi chú 
* Bƣớc thứ ba: Tóm tắt, khát quát và tổng hợp để ghi nhớ khái quát 
nội dung thông tin 
3.2.1.3. Rèn luyện kĩ năng đọc phân tích bằng chiến lược đi tìm 
điểm sáng thẩm mĩ, xác định phương thức trình bày nghệ thuật và chiều 
sâu ý nghĩa của văn bản kí 
 17 
* Bƣớc thứ nhất: Đọc kĩ và phát hiện người trần thuật, điểm nhìn trần 
thuật 
* Bƣớc thứ hai: Tìm và phân tích các thông tin thẩm mĩ và giải mã 
các tín hiệu thẩm mĩ của văn bản (đối tượng trần thuật và nghệ thuật trần 
thuật, chi tiết nghệ thuật, thủ pháp miêu tả,...) 
* Bƣớc thứ ba: Đọc có phản hồi, có phản biện về các giá trị của văn 
bản và các ý kiến đánh giá của người đi trước về văn bản. 
3.2.1.4. Rèn luyện kĩ năng đọc sáng tạo bằng chiến lược đồng sáng 
tạo 
* Bƣớc thứ nhất: Đọc chậm, suy nghẫm, liên tưởng, tưởng tượng 
(tưởng tượng sáng tạo, tưởng tượng tái tạo) 
* Bƣớc thức hai: Phát hiện và giải mã các tín hiệu thẩm mĩ của văn 
bản bằng năng lực nghệ thuật, kinh nghiệm thẩm mĩ của bản thân 
Bƣớc thứ ba: Đọc diễn cảm, nhập thân để phát hiện nội dung tư 
tưởng, ý nghĩa nhân sinh của văn bản 
3.2.1.5. Rèn luyện kĩ năng đọc tích luỹ bằng chiến lược hoàn thiện 
giá trị chỉnh thể về nội dung và nghệ thuật của văn bản kí 
* Bƣớc thứ nhất: Tổng hợp kết quả các bước đọc hiểu để có cái nhìn 
toàn vẹn, chỉnh thể về giá trị văn bản 
* Bƣớc thứ hai: Xác định thi pháp thể loại văn bản được sáng tạo 
mới bởi phong cách nghệ thuật của nhà văn 
* Bƣớc thứ ba: Sử dụng chiến thuật mở rộng và đi sâu tri thức đọc 
hiểu 
3.2.1.6. Rèn luyện kĩ năng đọc kết nối bằng chiến lược liên hệ, vận 
dụng 
* Bƣớc thứ nhất: Kết nối liên văn bản 
* Bƣớc thứ hai: Kết nối với kinh nghiệm của bản thân để dự đoán tác 
động của văn bản 
* Bƣớc thứ ba: Liên hệ với thực tế để tìm ra bài học cuộc sống, quan 
niệm nhân văn về hiện thực nhận được từ văn bản 
3.2.2. Sử dụng hệ thống bài tập để rèn luyện kĩ năng đọc hiểu văn bản kí 
Trong quá trình dạy học ĐHVB kí, trên cơ sở mục tiêu rèn luyện hệ 
thống KNĐH, GV lựa chọn các nội dung phù hợp từng bài học cụ thể để 
thiết kế các bài tập giúp HS rèn luyện kĩ năng ĐHVB, đồng thời để GV 
đánh giá mức độ kĩ năng của HS, HS tự đánh giá kết quả học tập của mình. 
 18 
Đây là giai đoạn quan trọng để GV và HS có những điều chỉnh, bổ sung 
phù hợp, từng bước nâng cao kĩ năng đọc hiểu, kĩ năng học tập của HS. 
* Ý nghĩa của việc sử dụng bài tập rèn luyện kĩ năng đọc hiểu: 
1- Sử dụng trong việc tự rèn luyện kĩ năng đọc hiểu cho HS dưới hình 
thức bài tập về nhà, bài tập bổ trợ trong các tài liệu tham khảo. Với hoạt 
động này, bài tập hướng đến mục tiêu giúp HS tự kiểm tra đánh giá mức 
độ kĩ năng của bản thân để có sự tự điều chỉnh hoạt động học tập cho phù 
hợp. 
2- Sử dụng trong việc ra đề kiểm tra đánh giá (đánh giá hoạt động 
chuẩn bị bài, ôn tập kiến thức cũ hoặc kết quả học tập của một giai đoạn 
thuộc chương trình học tập của HS) của GV để đánh giá mức độ kĩ năng 
của HS, từ đó có sự điều chỉnh kế hoạch, biện pháp dạy học phù hợp. 
Rèn luyện kĩ năng là một quá trình lặp lại nhiều lần các hình thức hoạt 
động. Để có kĩ năng đọc hiểu văn bản kí, ngoài việc thực hiện hoạt động 
đọc hiểu trên lớp với sự hướng dẫn của GV, thì việc tự rèn luyện của HS 
có vai trò rất quan trọng. Hệ thống bài tập đọc hiểu có tính chất như là 
“công cụ” để HS thực hiện các hoạt động rèn luyện kĩ năng. 
* Nội dung của bài tập rèn kĩ năng đọc hiểu văn bản kí: 
Đối với GV, bài tập là yếu tố để điều khiển quá trình giáo dục. Đối 
với HS, bài tập là một nhiệm vụ cần thực hiện, là một phần nội dung học 
tập. Hệ thống bài tập đọc hiểu có thể dùng trong các kì kiểm tra đánh giá 
kết quả học tập của HS hoặc để HS tự kiểm tra kết quả học tập, tự rèn 
luyện kĩ năng đọc hiểu văn bản kí. 
3.2.2.1. Bài tập nhận diện sự kiện, hiện tượng sự thực đời sống và thế 
giới nghệ thuật 
3.2.2.2. Bài tập phân tích ý nghĩa các yếu tố nghệ thuật trong văn bản kí 
3.2.2.3. Bài tập xác định “hiện thực đa chiều văn hoá” trong tác phẩm kí 
3.2.2.4. Bài tập nhận diện và xác định thể loại kí 
3.2.2.5. Bài tập liên hệ, vận dụng 
KNĐH được hình thành nhờ sự lặp lại nhiều lần các hoạt động, 
thao tác tư duy trong quá trình đọc hiểu. Để hình thành và rèn luyện 
KNĐH văn bản kí cần có chiến lược dạy học đọc hiểu phù hợp, bám sát 
mục tiêu là hệ thống KNĐH văn bản kí đã được xác định trên cơ sở hệ 
thống KNĐH văn bản nói chung. 
 19 
Song song với các chiến lược dạy học cụ thể là sự hỗ trợ của hệ 
thống bài tập rèn luyện KNĐH văn bản kí. Chiến lược dạy học cụ thể, hệ 
thống bài tập rèn KNĐH là một số biện pháp, cách thức tổ chức hoạt động 
dạy học khả thi, phù hợp và có hiệu quả đối với thực hiện mục tiêu rèn 
luyện KNĐH văn bản kí nói riêng và KNĐH văn bản nói chung cho HS 
PT nhằm đào tạo các thế hệ bạn đọc có kĩ năng đáp ứng yêu cầu của dạy 
học theo hướng phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học 
trong bối cảnh xã hội mới. 
Chƣơng 4 
THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 
4.1. GIỚI THIỆU CHUNG 
4.1.1. Mục đích, nhiệm vụ thực nghiệm 
4.1.2. Các bƣớc tiến hành thực nghiệm 
4.1.2.1. Thực nghiệm lần 1: 
- Số lượng HS và GV tham gia; 7 GV, 7 lớp HS thuộc các khối lớp 
khác nhau của 7 trường THCS và THPT. 
4.1.2.2. Thực nghiệm lần 2: 
- GV tham gia dạy TN và dạy ĐC với 3 giáo án ở ba trường khác nhau. 
4.1.3. Định hƣớng thiết kế thực nghiệm 
4.2. NỘI DUNG THỰC NGHIỆM 
4.2.1. Thiết kế 1: Cây tre Việt Nam (Ngữ văn 6) 
4.2.2. Thiết kế 2: Mộ