Tài liệu ôn tập Ngữ văn Lớp 9 - Chuyên đề: Văn bản nhật dụng kì 2

Cách lập luận chặt chẽ, sử dụng nhiều hình ảnh cùng với các dẫn chứng xác thực, bài tiểu luận “Tiếng nói của văn nghệ” đã góp phần tạo nên một phong cách phê bình, lí luận riêng của Nguyễn Đình Thi. Bài tiểu luận đã làm rõ vai trò, giá trị của văn nghệ đối với cuộc sống con người. Nhờ có văn nghệ mà tâm hồn con người được mở rộng, nó giúp con người có cái nhìn đa dạng, phong phú hơn về thế giới bên ngoài.
 VĂN BẢN: CHUẢN BỊ HÀNH TRANG VÀO THẾ KỈ MỚI( Vũ Khoan)
I, Kiến thức cơ bản
1, Tác giả 
Vũ Khoan là nhà ngoại giao, nhiều năm làm thứ trưởng Bộ Ngoại Giao, Bộ trưởng Bộ Thương mại, Nguyên là Phó Thủ tướng Chính phủ.
2, Văn bản
a) Một số điểm cần chú ý về hoàn cảnh ra đời bài viết 
- Bài viết “Chuẩn bị hành trang” của Vũ Khoan đăng trên Tạp chí Tia sáng năm 2001 và được in vào tập “Một góc nhìn của trí thức” NXB Trẻ 2002. Khi đưa vào SGK người biên soạn đặt nhan đề bài viết “Chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới”.
- “Chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới” là bài nghị luận của Phó Thủ tướng Vũ Khoan đề cập tới những vấn đề vừa có ý nghĩa thời sự, cấp thiết vừa có ý nghĩa lâu dài. Tác giả viết bài này đầu năm 2001, khi đất nước ta cùng toàn thế giới bước vào năm đầu tiên của thế kỷ mới. Ở thời điểm chuyển giao thời gian đặc biệt có ý nghĩa, người ta thường có nhu cầu nhìn lại, kiểm điểm lại mình trên chặng đường đã qua và chuẩn bị hành trang đi tiếp chặng đường mới. Đối với dân tộc ta, bước vào thế kỷ mới cũng là tiếp tục một hành trình đầy triển vọng của công cuộc đổi mới toàn diện, nhằm vượt qua tình trạng chậm phát triển, nghèo nàn, lạc hậu, đi vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Mặt khác đây cũng là con đường đầy khó khăn, thách thức, đòi hỏi mọi người, đặc biệt là thế hệ trẻ phải thực sự đổi mới vươn lên mạnh mẽ để đáp ứng yêu cầu của thời đại. 
b) Nghệ thuật và nội dung
* Nghệ thuật:
- Bài nghị luận mẫu mực đã phân tích một cách thuyết phục, có lí có tình những điểm mạnh, điểm yếu của con người Việt Nam. Tác giả không dùng cách nói theo kiểu sách vở, uyên bác mà diễn đạt giản dị, thiết thực dựa trên cơ sở thực tiễn, có ví dụ, ví von cụ thể, có hình ảnh. Đặc biệt cách sử dụng thành ngữ, tục ngữ “Nước đến chân mới nhảy”, “Liệu cơm gắp mắm”. “Trâu buộc ghét trâu ăn”, “Bóc ngắn cắn dài”, ...Vì thế bài viết sâu sắc mà dễ hiểu.
- Khi nêu ưu, nhược điểm của người Việt Nam, tác giả đã không làm một phép liệt kê đơn giản từ ưu điểm đến nhược điểm mà cứ mỗi khi nêu một ưu điểm tác giả lại đề cập đến một nhược điểm.
* Nội dung:
* Đây là bài nghị luận về một đề tài vừa cấp thiết vừa có tính lâu dài, vừa là của đất nước vừa là của từng người (trước hết là các bạn trẻ), vừa là một bài xã luận, vừa là một văn bản chỉ đạo, vừa là một ý kiến riêng, vừa là ý kiến của vị lãnh đạo cấp cao, vừa có tính chất vấn đề đời sống, vừa có tính chất vấn đề tư tưởng, đạo lí đặc biệt bài văn chứa đựng một triết lý nhân văn có giá trị muôn thuở : “Con người quyết định tất cả”.
* Luận điểm cơ bản của bài (vấn đề nghị luận) được nêu ngay từ đầu để làm căn cứ triển khai “Lớp trẻ Việt Nam cần nhận ra những cái mạnh, cái yếu của con người Việt Nam để rèn những thói quen tốt khi bước vào nền kinh tế mới”.
* Hệ thống luận cứ của bài văn :
(1) Chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới thì quan trọng nhất là sự chuẩn bị bản thân con người.
(2) Bối cảnh của thế giới hiện nay và những mục tiêu, nhiệm vụ nặng nề của đất nước.
(3) Những cái mạnh, cái yếu của con người Việt Nam cần được nhận rõ khi bước vào nền kinh tế trong thế kỷ mới.
- Đây là luận cứ trung tâm, quan trọng nhất của cả bài nên được tác giả triển khai cụ thể và phân tích thấu đáo.
* Kết luận :
- Từ ba luận cứ được triển khai rất chặt chẽ nói tên tác giả kết thúc bài viết bằng việc nêu lên những yêu cầu đối với thế hệ trẻ : Bước vào thế kỷ mới, mỗi người Việt Nam đặc biệt là thế hệ trẻ cần phát huy những điểm mạnh, khắc phục những điểm yếu, rèn cho mình những thói quen tốt ngay từ những việc nhỏ để đáp ứng nhiệm vụ đưa đất nước đi vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
II, Đọc- hiểu văn bản
1, Vai trò của con người trong hành trang vào thế kỉ mới
- Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới trước hết là sự chuẩn bị về mặt bản thân con người. Đây là luận cứ quan trọng , mở đầu cho hệ thống luận cứ của văn bản và có ý nghĩa đặt vấn đề để mở ra hướng lập luận cho toàn bài.
- Lí lẽ:
+ Con người là động lực phát triển của lịch sử
+ Ngày nay, nền kinh tế tri thức càng phát triển thì vai trò của con người càng nổi trội và được khẳng định.
+ Chúng ta đang bước và thế kỉ mới với nhiệm vụ cơ bản là trở thành một nước công ngiệp hòa, hiện đại hóa vào năm 2020 thì việc chuẩn bị hành trang (tri thức, khoa học, công nghệ, tư thưởng, lối sống,) là vô cùng cần thiết.
2, Những mục tiêu, nhiệm vụ của đất nước trong bối cảnh mới.
- Bối cảnh của thế giới hiện nay:
+ Khoa học và công nghệ phát triển như vũ bão
+ Có sự giao thoa, hội nhập sâu rộng giữa các nền kinh tế
Đó là cơ hội song cũng là thử thách cho chúng ta.
- Mục tiêu, nhiệm vụ của con người Việt Nam với thực tế lịch sử, kinh tế của đất nước trong thời kì đổi mới, tác giả đã dẫn dắt tới vấn đề cơ bản cần bàn luận: “Những điểm mạnh – điểm yếu của con người Việt Nam.”
3, Những điểm mạnh và điểm yếu của con người Việt Nam 
- Bối cảnh của thế giới hiện nay:
+ Khoa học và công nghệ phát triển như vũ bão
+ Có sự giao thoa, hội nhập sâu rộng giữa các nền kinh tế
Đó là cơ hội song cũng là thử thách cho chúng ta.
- Mục tiêu, nhiệm vụ của con người Việt Nam với thực tế lịch sử, kinh tế của đất nước trong thời kì đổi mới, tác giả đã dẫn dắt tới vấn đề cơ bản cần bàn luận: “Những điểm mạnh – điểm yếu của con người Việt Nam.”
3, Những điểm mạnh và điểm yếu của con người Việt Nam
- Những điểm mạnh, điểm yếu của con người Việt Nam cần được nhận thức rõ khi bước và nền kinh tế mới. Đây là luận cứ trung tâm, quan trọng nhất của cả bài nên được tác giả triển khai cụ thể và phân tích khá thấu đáo.
- Những điểm mạnh trong tính cách và thói quen của con người Việt Nam:
+ Thông minh nhạy bén với cái mới
+ Trong lao động thì cần cù, sáng tạo
+ Có tinh thần đoàn kết, đùm bọc, nhất là trong công cuộc chiến đấu chống ngoại xâm
+ Thích ứng nhanh
- Những điểm yếu trong tính cách, thói quen của con người Việt Nam:
+ Thiếu kiến thức cơ bản và kém khả năng thực hành, sáng tạo do lối học chay, học vẹt
+ Thiếu đức tính tỉ mỉ, không coi trọng nghiêm ngặt quy trình công nghệ, chưa quen với cường độ khẩn trương.
+ Thường đố kỵ nhau trong làm ăn và cuộc sống hằng ngày
+ Thái độ kì thị đối với kinh doanh, quen với bao cấp, thói sung ngoại hoặc bài ngoại quá mức, thói “khôn vặt”, ít giữ chữ tín
Tác giả đã nêu, phân tích cụ thể, thấu đáo và so sánh hai mặt (những điểm mạnh và điểm yếu), luôn đối chiếu với những yêu cầu, xây dựng và phát triển đất nước hiện nay chứ không chỉ nhìn vào lịch sử.
III, Luyên tập
Đề bài
Cho đoạn văn: “ Lớp trẻ VNcàng nổi trội”
1. Đoạn văn trên trích từ văn bản nào? Của ai, nêu xuất xứ của văn bản đó?
2. Đoạn trích trên hướng tới đối tượng nào?
3. Theo tác giả hành trang quan trọng nhất cần chuẩn bị khi bước vào thế kỉ mới là gì? Tại sao?
4. Xác định và gọi tên thành phần biệt lập trong câu văn sau:
“ Trong những hành trang ấy, có lẽ sự chuẩn bị bản thân con người là quan trọng nhất.”
5. Viết đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về vấn đề gợi ra từ đoạn trích trên?
Gợi ý: 
1. Trích từ văn bản “ Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới” của tác giả Vũ Khoan
- Xuất xứ: Bài viết đăng trên tạp chí “ Tia sáng” năm 2001 và đưuọc in vào tập “ Một góc nhìn của tri thức” nhà xuất bản trẻ, TPHCM- 2002
2. Hướng tới lớp trẻ- những người chủ nhân thực sự của đất nước trong thế kỉ mới.
3. Theo tác giả sự chuẩn bị bản thân con người là quan trọng nhát vì từ cổ chí kim bao giờ con người cũng là động lực phát triển của lịch sử. Và trong nền kinh tế tri thức phát triển mạnh mẽ thì vai trò con người lại càng nổi trội.
4. Thành phần tình thái
5. Đoạn văn gồm các ý cơ bản sau:
- Bước sang thế kỉ mới, hành trang quan trọng nhất chính là con người
- Vì vậy việc tu dưỡng của bản thân mỗi người, của thế hệ trẻ VN là vô vùng quan trọng:
+ Tu dưỡng về đạo đức, lối sống trong sáng, lành mạnh.
+ Học tập, rèn luyện để có kiến thức, kĩ năng, đáp ứng yêu cầu của thời kì mới.
+ Giữ gìn bản sắc văn hóa riêng của dân tộc.
Đề bài:
Cho đoạn văn sau:
“ Cái mạnh của con người VNbiến đổi không ngừng”
1) Chỉ ra nội dung chính của đoạn văn trên.
2) Từ đó em hãy viết đoạn văn triển khai nội dung sau: “ sự cần thiết phải chuẩn bị hành trang bước vào thế kỉ mới của thế hệ trẻ VN ngày nay” 
Gợi ý:
1. Nội dung: Cái mạnh của con người VN là sự thông minh, nhạy bén vứi cái mới nhưng lại bị hạn chế bởi những lỗ hổng về kiến thức cơ bản và khả năng thực hành sáng tạo”
2. Lớp trẻ Vn phải nhận ra cái mạnh, cái yếu của con người VN để rèn thói quen tốt khi bước vào nền kinh tế mới.
- Nền kinh tế mới là nền kinh tế đòi hỏi con người phải có tri thức, kĩ năng
- Bản thân là thế hệ trẻ, để chuẩn bị vào thế kỉ mới em.
Đề bài: Giải thích vì sao “Chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới” là văn bản nhật dụng? 
Gợi ý :
* Dựa vào hoàn cảnh ra đời và nội dung của bài viết để giải thích.
* Văn bản có nội dung mang tính cập nhật đối với cuộc sống hiện thời. Đề tài là một vấn đề có tính cấp thiết đối với đời sống xã hội hiện nay. Luận điểm cơ bản của bài (vấn đề nghị luận) được nêu ngay từ đầu để làm căn cứ triển khai “Lớp trẻ Việt Nam cần nhận ra những cái mạnh, cái yếu của con người Việt Nam để rèn những thói quen tốt khi bước vào nền kinh tế mới”.
Đây là bài nghị luận về một đề tài vừa cấp thiết vừa có tính lâu dài, vừa là của đất nước vừa là của từng người (trước hết là các bạn trẻ), vừa là một bài xã luận, vừa là một văn bản chỉ đạo, vừa là một ý kiến riêng, vừa là ý kiến của vị lãnh đạo cấp cao, vừa có tính chất vấn đề đời sống, vừa có tính chất vấn đề tư tưởng, đạo lí đặc biệt bài văn chứa đựng một triết lý nhân văn có giá trị muôn thuở : “Con người quyết định tất cả”.
Đề bài: “Hành trang” nghĩa là đồ dùng mang theo và các thứ trang bị khi đi xa, vậy từ “Hành trang” được Vũ Khoan dùng trong “Chuẩn bị hành trang bước vào thế kỷ mới” có nghĩa như vậy không ? Vì sao ?
Gợi ý :
“Hành trang” được Vũ Khoan dùng trong bài viết có nghĩa là hành trang tinh thần như tri thức, kỹ năng, thói quen ... để đi vào một thế kỷ mới. Như vậy nghĩa từ “hành trang” trong bài rộng hơn so với nghĩa từ “hành trang” nhưng trên cơ sở nét nghĩa giống nhau là các thứ trang bị khi đi xa, khác nhau vật dụng vật chất và vật dụng tinh thần. Đây là sự phát triển nghĩa của từ theo phương thức ẩn dụ.
Đề bài: Em hãy trình bày cụ thể cách nêu những ưu nhược điểm của người Việt Nam của tác giả và phân tích ngắn gọn tác dụng của cách nêu đó ?
Gợi ý :
+ Thông minh, nhạy bén với cái mới nhưng thiếu kiến thức cơ bản, kém khả năng thực hành.
+ Cần cù sáng tạo nhưng thiếu đức tính tỉ mỉ, không coi trọng nghiêm ngặt quy trình công nghệ, chưa quen với cường độ khẩn trương.
+ Có tinh thần đoàn kết, đùm bọc, nhất là trong công cuộc chiến đấu chống ngoại xâm, nhưng lại thường đố kỵ nhau trong làm ăn và trong cuộc sống thường ngày.
+ Bản tính thích ứng nhanh, nhưng lại có nhiều hạn chế trong thói quen và nếp nghĩ, kỳ thị kinh doanh, quen với bao cấp, thói sùng ngoại hoặc bài ngoại quá mức, thói “khôn vặt”, ít giữ chữ “tín”.
Bài viết này đã mang đến cho bạn đọc cảm giác rất bất ngờ. Tác giả không ca ngợi một chiều, cũng không chỉ toàn phê phán một cách cực đoan mà nhìn nhận song song, đối chiếu và đánh giá những điểm mạnh cũng như những điểm yếu của người Việt Nam trong quan hệ với công việc, trong yêu cầu của sự phát triển xã hội. Đó là sự đánh giá khách quan và khoa học xuất phát từ thiện chí của tác giả muốn để chúng ta nhìn nhận về mình một cách đúng đắn chân thực, ý thức được những mặt tốt cũng như mặt chưa tốt của mình để phát huy hoặc sửa đổi.
Đề bài: Trong những hành trang cần chuẩn bị để bước vào thế kỷ mới, theo tác giả bài viết này điều gì có ý nghĩa quan trọng nhất ? Suy nghĩ của em về quan niệm ấy?
Gợi ý :
- Câu nêu vấn đề ở phần giải quyết vấn đề (luận cứ 1) “Trong những hành trang ấy, có lẽ sự chuẩn bị bản thân con người là quan trọng nhất”.
- Căn cứ vào đặc điểm phát triển của thời đại hiện nay, vai trò của chủ thể con người trong một xã hội trình bày suy nghĩ của mình về quan niệm ấy.
Đề bài: Từ ý kiến dưới đây anh (chị) suy nghĩ gì về việc chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới?
 Cái mạnh của con người Việt Nam chúng ta là sự thông minh và nhạy bén với cái mới Nhưng bê cạnh cái mạnh đó còn tồn tại không ít cái yếu. Ấy là những lỗ hổng về kiến thức cơ bản do thiên hướng chạy theo những môn học “thời thượng”, nhất là khả năng thực hành sáng tạo bị hạn chế do lỗi học chay, học vẹt nặng nề .
Gợi ý:
 Phó Thủ tướng Vũ Khoan rất quan tâm đến thế hệ trẻ Việt Nam vì ông hiểu rõ rằng chính thế hệ này quyết định tương lai của đất nước. Trong thời đại khoa học kĩ thuật phát triển mạnh mẽ như hiện nay thì muốn đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của xã hội, con người cần phải có một khả năng tương đối toàn diện. Sau những nghiên cứu và khảo sát nghiêm túc, kĩ càng về con người Việt Nam, Phó Thủ tướng đã thẳng thắn và chân thành nhận xét trong bài viết Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới đăng trong tạp chí Tia sáng số Xuân 2001:
Cái mạnh của con người Việt Nam chúng ta là sự thông minh và nhạy bén với cái mới Nhưng bên cạnh cái mạnh đó còn tồn tại không ít cái yếu. Ấy là những lỗ hổng về kiến thức cơ bản do thiên hướng chạy theo những môn học “thời thượng”, nhất là khả năng thực hành và sáng tạo bị hạn chế do lối học chay, học vẹt nặng nề Nhận xét trên rất...
 Muốn ngẩng cao đầu tự tin vững bước, mỗi chúng ta cần phải nhìn nhận và tự đánh giá bản thân một cách nghiêm túc để thấy rõ đâu là mặt yếu cần khắc phục, đâu là mặt mạnh cần phát huy. Tránh tư tưởng chạy theo cốc môn học có tính “thời thượng” như học Tiếng Anh, học vi tỉnh nhưng không phù hợp với khả năng của mình, không theo học đến nơỉ đến chốn để rổi suốt đời ân hận vì đã bỏ phí thời gian cùng tỉền bạc mà chẳng đem lạỉ bao nhiêu lợi ích cho cá nhân và xã hội. Bước vào thế kỉ XXI, với dân tộc Việt Nam cũng có nghĩa là bước vào vận hội mới, vào cuộc hành trình mới vớỉ rất nhiều triển vọng tốt đẹp ở phía trước. Tuy nhiên, hành trình đó cũng đầy khó khăn, thách thức, đòi hỏi thế hệ trẻ phải có sự có gắng phấn đấu vươn lên không ngừng, thực sự đổi mới bản thân để đáp ứng được nhu cầu đổi mới của dân tộc và đất nước. 
Đề bài: Nghị luận xã hội về hành trang vào đời
 Dàn ý 
1 – Mở bài
Giới thiệu: Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới
2 – Thân bài
a- Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới là nghĩa là thế nào?
- Giải thích:
+ Hành trang là gì? Hành trang là đồ dùng mang theo và các thứ trang bị khi đi xa. + Ở đây, dùng với nghĩa là hành trang tinh thần như tri thức, kỹ năng, thói quen 
+ Thế kỉ mới? đây là cụm từ chỉ thế kỉ XXI, thế kỷ của khoa học của thế giới mạng.
+ Thế kỉ mới (thế kỉ XXI) là thời kỳ đất nước, ta đi vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hơn thế nữa “hội nhập ngày càng sâu vào nền kinh tế thế giới”.
b- Tại sao phải chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới?
- Vì muốn định hướng chuẩn bị cho tương lai thì trước hết chúng ta phải bắt tay vào chuẩn bị và cái thiện lại bản thân mình.
+ Cái mạnh của con người Việt Nam là sự thông minh và nhạy bén với cái mới.
+ Cái yếu của con người Việt Nam là gì? Cái yếu của con người Việt Nam là những lỗ hổng về kiến thức cơ bản 
c- Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới bằng cách nào?
- Chúng ta phải làm gì để chuẩn bị bước vào thế kỉ mới?
- Chúng ta phải lắp đầy túi hành trang của mình bằng những điểm mạnh và từ bỏ điểm yếu.
3 – Kết bài
- Đánh giá chung: chuẩn bị hàng trang vào thế kỉ mới.
Bài viết tham khảo 1:
“ Thế giới ngày mai thuộc về những người có tầm nhìn hôm nay”.
Vũ Khoan từng là Phó Thủ tướng Chính phủ nước ta. Ông đã từng viết bài “Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới” để khuyên lớm trẻ Việt Nam bước vào thể kỉ mới cần nhận ra những điểm mạnh, từ bỏ những điểm yếu. Trong bài viết có những lời nhắc nhở chân tình sau đây: “Cái mạnh của con người Việt Nam là sự thông minh và nhạy bén với cái mới  nhưng bên cạnh cái mạnh đó vẫn tồn tại không ít cái yếu. Ấy là những lỗ hổng về kiến thức cơ bản do thiên hướng chạy theo những môn học “thời thượng”, nhất là khả năng thực hành và sáng tạo bị hạn chế do lối họ chay, học vẹt nặng nề ”.
Vậy hành trang là gì? Hành trang là đồ dùng mang theo và các thứ trang bị khi đi xa. Ở đây dùng với nghĩa là hành trang tinh thần như tri thức, kĩ năng, thói quen  để bước vào một thời kì mới. Thế nào là thế kỉ mới? Đây là cụm từ chỉ thế kỉ XXI, thế kỉ của khoa học, của thế giới mạng. Thế kỉ mới (thế kỉ XXI) là thời kỳ đất nước ta đi vào công nghiệp hóa, điện đại hóa, hơn thế nữa “hội nhập càng sâu vào nền kinh tế thế giới”.
Tại sao phải chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới? vì muốn định hướng cho tương lại thì trước hết chúng ta phải bắt tay vào chuẩn bị và cải thiện lại bản thân mình. Đây là khâu quan trọng mở đầu cho các khâu tiếp theo. Nó mở ra hướng đi trong việc chuẩn bị các hành trang tiếp theo. Dù là thời kì đồ đá hay đồ đồng, kể cả thời hiện đại, dù ở nước Mỹ hay ở Việt Nam thì bản thân con người bao giờ cũng là trung tâm của sự phát triển. Vì từ cổ chí kim, bao giờ con người cũng là động lực phát triển của lịch sử. Trong thế kỉ tới, nền kinh tế tri thức sẽ phát triển mạnh mẽ, vai trò của con người càng nổi trội. Muốn chuẩn bị cho bản thân thì phải nhận ra xái mạnh và cái yếu của chính mình.
Cái mạnh của con người Việt Nam là gì? Cái mạnh của con người Việt Nam là sự thông minh và nhạy bén với cái mới. Sự thông minh nhanh nhạy là một mặt mạnh mà không ai có thể phủ nhận. Nhờ vậy mà dân tộc ta có thể tồn tại và phát triển quan 4000 năm lịch sử đầy thăng trầm biến động bởi thù trong, giặc ngoài; mới vượt qua được bao thử thách nghiệt ngã, vận nước ngàn cân treo sợi tóc. Nhiều tấm gương thành công của con người Việt Nam đã chứng minh điều này. Ngày xưa, Lưỡng quốc trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi đã làm cho vua Trung Quốc phải nể phục  GS Ngô Bảo Châu đã làm rạng danh đất nước với giải Fields Toán học.
Cái yếu của con người Việt Nam là gì? Cái yếu của người Việt Nam là những lỗ hổng về kiến thức cơ bản thiên hướng chạy theo những môn học “thời thượng”, nhất là khả năng thực hành và sáng tạo bị hạn chế do lối học chay, học vẹt nặng nề  Vậy học vẹt là gì? Học vẹt là học mà không hiểu bải, không nắm rõ kiến thức của bài mà chỉ cố học thuộc lòng từng câu chữ một cách máy móc. Học vẹt là thuộc làu làu những khái niệm, những định nghĩa, những kiến thức nhưng không hề hiểu gì về kiến thức, điajnh nghĩa, khái niệm đó. Biểu hiện của nó là lý thuyết thì thuộc nhưng không biết áp dụng kiến thức đó vào thực hành. Học sinh cố học thuộc để lấy điểm miệng hay kiểm tra nhưng rốt cục chẳng hiểu vấn đề. Còn thế bào là học tủ? “Học tủ” là chọn một phần kiến thức trong vô vàn kiến thức để học và nghĩ rằng kiến thức đó sẽ có trong kỳ thi. Học tủ là cách học cầu may, đoán đề và chỉ học những phần mình đoán đề sẽ ra. Cách học này mang tính chất may rủi rất cao và có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, nhất là khi các bạn học sinh đoán sai đề thi – kiểm tra mà không trúng “tủ” thì sẽ nhận được điểm kém. Trong Luận văn thị phạm, Nghiêm Toản đã viết:
“Sự học mà đã hạ xuống là “học tủ” thù chúng tôi cũng không còn cần làm việc cùng các bạn nữa”.
Vậy chúng ta phải làm gì để chuẩn bị bước vào thế kỉ mới? chúng ta phải lấp đầy túi hành trang của mình bằng những điểm mạnh và vứt bỏ điểm yếu. Chúng ta đang sống, sinh hoạt, học tập trên đất nước Việt Nam; chúng ta thừa hưởng, sự thông minh, nhạy bén của cha ông. Và giờ đây, chúng ta phải biến thế mạnh ấy thành kho tàng riêng của mình bằng cách ra sức học tập để bồi dưỡng cho kho tàng ấy ngập tràn kiến thức. Bởi lẽ “kiến thức là sức mạnh”, chỉ có kiến thức, tuổi trẻ mới có sức mạnh xây dựng đất nước phát triển. Nhưng để làm được điều đó chúng ta phải học những gì, học ra sao? Có lẽ không phải là học vẹt, học tủ . Mà phải thay đổi phương pháp học tập, “học đi đôi với hành” .
“Học kiến thức phải giỏi suy nghĩ, suy nghĩ, lại suy nghĩ. Chín nhờ cách ấy