SKKN Đổi mới phương pháp dạy học theo chủ đề, định hướng phát triển năng lực học sinh - Phần lịch sử trung đại Việt Nam

ạy học theo chủ đề giáo viên có thể tiến hành kiểm tra đánh giá việc học theo chủ đề với những câu hỏi / bài tập phù hợp.
3.6. Dạy học theo chủ đề trong môn Lịch sử lớp 7 - Phần lịch sử trung đại Việt Nam từ thế kỉ X đến giữa thế kỉ XIX
Vị trí của phần Lịch sử trung đại Việt Nam lớp 7 : Là một phần tiếp nối Lịch sử Việt Nam ở lớp 6, từ sau chiến thắng Ngô Quyền đánh bại quân Nam Hán trên sông Bặch Đằng năm 938 đến giai đoạn Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX. 
Mục đích của chương trình Lịch sử trung đại Việt Nam lớp 7 : Tiếp tục trang bị, hệ thống kiến thức lịch sử giúp các em học sinh hiểu được lịch sử Việt Nam từ sau chiến thắng Bặch Đằng năm 938 của Ngô Quyền ; những hiểu biết khái quát về tình hình phát triển kinh tế, văn hóa, những thành tích về các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm ; những hiểu biết về sự hình thành, phát triển và suy yếu của các triều đại phong kiến Việt Nam.
Đặc trưng của Lịch sử 7 (phần lịch sử trung đại Việt Nam) chứa nhiều đơn vị kiến thức liên đới nhau theo chủ đề từng chương. Trong cùng một bài có nhiều đơn vị kiến thức giao thoa, liên hệ kiến thức gần hoặc tương đối trùng lặp. Nếu dạy theo phương pháp truyền thống tuần tự từng tiết trong phân phối chương trình sẽ khiến học sinh phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức na ná giống nhau, vừa gây quá tải nhàm chán, vừa không có được sự hiểu biết tổng quát cũng như khả năng ứng dụng của kiến thức tổng hợp vào thực tiễn. Nhằm tránh hiện trạng trên, cũng như nhằm tạo ra một đơn vị kiến thức có chiều sâu, có tính liên hệ tổng thể, bao quát thì việc xây dựng các chủ đề tích hợp là cần thiết.
Xu hướng đổi mới giáo dục hiện nay là chủ trương giảm tải, cắt bỏ nội dung không cần thiết và trùng lặp gây áp lực và khó khăn cho người dạy đồng thời phát huy tính tính tích cực, chủ động của học sinh. Trong quá trình giảng dạy môn Lịch sử 7, tôi nhận thấy sự cần thiết phải đổi mới phương pháp dạy học để khơi dậy hứng thú học tập của học sinh. Và dạy học theo chủ đề là phương pháp có nhiều ưu thế hơn cả vì nó giúp học sinh rèn kĩ năng quan sát, thu thập thông tin, dữ liệu, xử lí, so sánh, phân loại, liên hệ, suy luận, áp dụng thực tiễn.
Lựa chọn phương pháp dạy học theo chủ đề khi dạy phần lịch sử trung đại Việt Nam lớp 7 giúp cho việc học tập lịch sử của của học sinh trở nên có ý nghĩa hơn vì nó kết nối với thực tế và rèn luyện được nhiều kĩ năng hoạt động và kĩ năng sống. Học sinh được tạo điều kiện minh họa kiến thức thu thập được và tự đánh giá mình học được bao nhiêu và giao tiếp tốt như thế nào. Với cách tiếp cận này, vai trò của giáo viên chỉ là người hướng dẫn, chỉ bảo.
Nội dung của mỗi chuyên đề giúp học sinh có những hiểu biết về kiến thức cơ bản của chương trình. Từ những kiến thức đó học sinh có thể tổng kết, hệ thống hóa kiến thức, củng cố thực hành, rút ra quy luật và bài học lịch sử. Học sinh hiểu và lí giải, xâu chuỗi tìm ra các mối quan hệ, tác động, ảnh hưởng của các nội dung, sự kiện lịch sử. Tăng cường khả năng vận dụng các kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề trong thực tiễn cuộc sống.
4. Áp dụng quy trình soạn giảng dạy học chủ đề Lịch sử 7 - tiếp cận phát triển năng lực học sinh
4.1. Chủ đề : Thời Lý và thời Trần trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam
Theo phân phối chương trình SGK hiện hành, thời Lý và Trần được học ở chương II và chương III, từ bài 10 đến bài 17, thời lượng học với số tiết là : nhà Lý 8 tiết, nhà Trần 11 tiết.
Khi tìm hiểu kiến thức Thời Lý và Trần ở 2 chương có nhiều đơn vị kiến thức tương đồng có quan hệ mật thiết với nhau, có đơn vị kiến thức trùng lặp nên giáo viên có thể tích hợp kiến thức 2 chương thành một chủ đề chung để tạo thành một chuỗi các vấn đề học tập có tính logic khoa học hướng tới hình thành các năng lực cho học sinh.
Giáo viên tổ chức lại 19 tiết học thành một chủ đề có sự tích hợp tốt hơn, có ý nghĩa thực tiễn hơn cách trình bày của SGK.
Cụ thể là giáo viên gộp 19 tiết của 2 chương thành một chủ đề lớn với những nội dung nằm trong chủ đề lớn như sau :
- Nội dung 1 : Sự thành lập nhà Lý và nhà Trần (2 tiết)
- Nội dung 2 : Tổ chức bộ máy nhà nước thời Lý, Trần (1 tiết)
- Nội dung 3 : Quân đội và luật pháp thời Lý, Trần (2 tiêt)
- Nội dung 4 : Kháng chiến chống quân XL của nhà Lý và nhà Trần (5 tiết)
- Nội dung 5 : Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của những cuộc kháng chiến thời Lý, Trần (1 tiết )
- Nội dung 6 : Kinh tế, văn hóa thời Lý, Trần (3 tiết)
- Nội dung 7 : Sự suy sụp của triều đại Lý, Trần (2 tiết )
- Khái quát nội dung cơ bản của toàn bộ chủ đề về thời Lý, Trần. Chiếu một số hình ảnh, video tư liệu về nhà Lý và nhà Trần (1 tiết)
- Kiểm tra đánh giá sau khi kết thúc chủ đề (2 tiết)
4.2. Ví dụ minh họa cho quy trình soạn giảng dạy học theo chủ đề - định hướng phát triển năng lực học sinh - phần Lịch sử trung đại Việt Nam
Chủ đề :
Thời Lý và thời Trần trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam
Thời lượng : 19 tiết
I. Mục tiêu 
1. Kiến thức
- Nắm vững các sự kiện thành lập nhà Lý và nhà Trần, thấy được sự thành lập nhà Lý và nhà Trần là một quy luật tất yếu trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam.
- Trình bày được sơ đồ tổ chức bộ máy nhà nước thời Lý, Trần.
- Biết được cách tổ chức quân đội, ý nghĩa của pháp luật thời Lý, Trần.
- Hiểu được âm mưu xâm lược nước ta của nhà Tống và nhà Nguyên (Trung Quốc) ở các thế kỉ XI và XIII.
- Trình bày được diễn biến các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược của nhà Lý, Trần.
- Hiểu được nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược của nhà Lý, Trần.
- Nắm được những thành tựu về kinh tế, văn hóa thời Lý, Trần.
- Thấy được nguyên nhân sụp đổ của hai triều đại Lý, Trần.
2. Kĩ năng
- Rèn kĩ năng hệ thống hóa kiến thức, so sánh, phân tích và đánh giá các sự kiện, nhân vật lịch sử.
- Rèn kĩ năng sử dụng lược đồ trong học tập Lịch sử.
3. Thái độ
- Giáo dục lòng tự hào dân tộc, ý thức xây dựng đất nước.
- Ý thức chấp hành pháp luật, bảo vệ tổ quốc.
- Bồi dưỡng lòng dũng cảm, nhân ái và tình đoàn kết dân tộc.
- Giáo dục ý thức nâng cao tinh thần cảnh giác đối với kẻ thù trong mọi hoàn cảnh.
- Giáo dục lòng biết ơn đối với những anh hùng có công với đất nước.
- Giáo dục lòng yêu thích môn học thông qua hứng thú học tập trong mỗi chủ đề học.
- Có thái độ nghiêm túc, tích cực trong giờ học.
4. Năng lực và phẩm chất cần hướng tới
4.1. Năng lực
- Năng lực chung 
Năng lực sáng tạo, tự chủ ; năng lực tư duy logic ; năng lực làm việc nhóm ; năng lực giải quyết vấn đề ; năng lực giao tiếp, làm chủ ngôn ngữ ; năng lực sử dụng công nghệ thông tin ; năng lực tính toán.
- Năng lực chuyên biệt 
+ Tái hiện sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử có ảnh hưởng đến lịch sử thế giới và dân tộc.
+ Năng lực thực hành lập bảng niên biểu lịch sử ; xác định và giải quyết mối liên hệ, ảnh hưởng, tác động giữa các sự kiện lịch sử với nhau thông qua đó lí giải được mối quan hệ giưa các sự kiện lịch sử.
+ Năng lực so sánh nhân vật, sự kiện, giai đoạn, thời kì lịch sử ; phân tích một nhân vật, một sự kiện lịch sử ; phản biện các nhận đinh hay luận điểm lịch sử ; khái quát hóa thời kì, giai đoạn lịch sử.
+ Nhận xét đánh giá các vấn đề lịch sử, rút ra bài học lịch sử từ những sự kiện, hiện tượng, vấn đề lịch sử, nhân vật lịch sử.
+ Năng lực vận dụng, liên hệ kiến thức lịch sử đã học để giải quyết những vấn đề thực tiễn tranh chấp đặt ra trong cuộc sống hiện nay như ô nhiễm môi trường, xung đột, biển đảo, xu thế hội nhập toàn cầu hóa.
4.2. Phẩm chất
- Yêu gia đình, quê hương đất nước.
- Nhân ái, khoan dung.
- Tự lập, tự tin, tự chủ.
- Có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại và môi trường tự nhiên.
- Thực hiện nghĩa vụ đạo đức tôn trọng, chấp hành kỉ luật pháp luật.
II. Hình thức, phương pháp, kĩ thuật dạy học
- Hình thức : Dạy học trên lớp, dạy học cả lớp, dạy học cá nhân, dạy học theo nhóm, dạy học theo dự án học tập, tự học của học sinh.
- Phương pháp : Dạy học hợp tác, dạy học khám phá, dạy học giải quyết vấn đề, dạy học dựa trên dự án, dạy học trực quan, dạy học lịch sử qua sử dụng tài liệu.
- Kĩ thuật dạy học : Kĩ thuật khăn trải bàn, kĩ thuật mảnh ghép, kĩ thuật KWL và KWLH, kĩ thuật phòng tranh,
III. Chuẩn bị
1. Giáo viên
- Hệ thống câu hỏi, bài tập kiểm tra đánh giá theo định hướng năng lực của các chủ đề trên cơ sở chuẩn kiến thức, kĩ năng.
- Phiếu học tập, máy chiếu, lược đồ, bản đồ.
2. Học sinh
- Tìm hiểu kiến thức theo phiếu học tập và câu hỏi của giáo viên đã giao nhiệm vụ cho các nhóm.
- SGK, vở bài tập, tài liệu liên quan, bút dạ, sơ đồ, lược đồ.
3. Tổ chức lớp 
- Phần hoạt động khởi động: Chung cả lớp, HS hoạt động cá nhân
- Phần hoạt động hình thành kiến thức, vận dụng: Chia lớp thành .... nhóm (Mỗi nhóm ... HS). Mỗi nhóm cử 1 nhóm trưởng, 1 thư kí. Các nhóm tự phân công nhiệm vụ.
- Phần HĐ ...: ...
IV. Các hoạt động dạy học
Tổ chức
Thứ tự 
Lớp ...
Lớp ...
Lớp ...
Ngày giảng
Sĩ số
Ngày giảng
Sĩ số
Ngày giảng
Sĩ số
Tiết 1
Tiết ...
2. Kiểm tra bài cũ
3. Bài mới 
(Vì trong phạm vi khuôn khổ quy định độ dài của SKKN, cho nên tôi xin mạn phép chỉ trình bày tóm lược những ý chính chung nhất - định hướng về phương pháp cách thức tổ chức các nội dung mà không trình bày chi tiết)
I. NỘI DUNG 1
1. Nội dung 1 : Sự thành lập nhà Lý và nhà Trần
2. Thời gian : 2 tiết
3. Hoạt động của giáo viên (Thiết kế theo giáo án : xây dựng hệ thống câu hỏi và sử dụng phương pháp đặc trưng bộ môn kết hợp với các phương pháp dạy học theo định hướng năng lực học sinh : 
+ Phương pháp : Dạy học hợp tác, dạy học khám phá, dạy học giải quyết vấn đề, dạy học dựa trên dự án, dạy học trực quan, dạy học lịch sử qua sử dụng tài liệu.
+ Kĩ thuật dạy học : Kĩ thuật mảnh ghép, kĩ thuật phòng tranh)
- Giáo viên giới thiệu lí do tích hợp nội dung kiến thức chương 2 và chương 3 thành một chủ đề.
- Giới thiệu cách thức, tổ chức 1 giờ học chủ đề.
- Giới thiệu cho HS các nguồn tư liệu tham khảo liên quan đến chủ đề học.
- Chia nhóm học tập và phân công đội trưởng, thư ký mỗi nhóm.
- Giáo viên tổ chức, hướng dẫn, định hướng cho học sinh hoạt động tìm hiểu kiến thức theo các nhiệm vụ mà giáo viên đã giao cho học sinh chuẩn bị trước.
- Giáo viên quan sát, hỗ trợ, nhận xét và chốt nội dung kiến thức trên máy chiếu về sự thành lập nhà Lý, Trần và khẳng định : Lý - Trần là thời đại hoàng kim của lịch sử chế độ phong kiến Việt Nam.
4. Hoạt động của học sinh
a. Nhiệm vụ 1 : Hoàn thành bảng thống kê
Quá trình thành lập và phát triển
Nhà Lý
Nhà Trần
- Thời gian
1009 - 1225
1226 - 1400
- Vị vua đầu tiên
- Kinh đô
- Quốc hiệu
b. Nhiệm vụ 2 : Nhà Lý và Nhà Trần trải qua bao nhiêu đời vua ?
TT
Nhà Lý
Nhà Trần
1
Lý Thái Tổ ( 1009 - 1028)
Trần Thái Tông ( 1226 - 1258)
2
c. Nhiệm vụ 3 : Hoàn cảnh thành lập nhà Trần có điều gì đặc biệt ?
d. Nhiệm vụ 4 : Tại sao nhà Lý lại dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long ?
e. Nhiệm vụ 5 : Tên gọi nước ta là Đại Việt có từ bao giờ ?
g. Nhiệm vụ 6 : Nhận xết về Lý công Uẩn qua việc dời đô ?
h. Nhiệm vụ 7 : Đánh giá nhân vật Trần Thủ Độ đối với sự thành lập nhà Trần ?
5. Năng lực hướng tới 
- Năng lực chung : Năng lực tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, giao tiếp, hợp tác, sử dụng ngôn ngữ.
- Năng lực chuyên biệt : Tái hiện sự kiện, nhân vật lịch sử ; xác định và giải quyết được mối liên hệ, ảnh hưởng, tác động giữa các sự kiện ; so sánh, phân tích, phản biện ; nhận xét đánh giá rút ra bài học lịch sử ; vận dụng liên hệ kiến thức thực tiễn để giải quyết vấn đề trong cuộc sống hiên nay.
II. NỘI DUNG 2
1. Nội dung 2 : Tổ chức bộ máy nhà nước thời Lý, Trần
2. Thời gian : 1 tiết
3. Hoạt động của giáo viên 
(Thiết kế theo giáo án : xây dựng hệ thống câu hỏi và sử dụng phương pháp đặc trưng bộ môn kết hợp với các phương pháp dạy học theo định hướng năng lực học sinh : 
+ Phương pháp : Dạy học hợp tác, dạy học khám phá, dạy học giải quyết vấn đề, dạy học dựa trên dự án, dạy học trực quan, dạy học lịch sử qua sử dụng tài liệu.
+ Kĩ thuật dạy học : Kĩ thuật mảnh ghép, kĩ thuật phòng tranh)
- Giáo viên tổ chức, hướng dẫn, định hướng cho học sinh hoạt động tìm hiểu kiến thức theo các nhiệm vụ mà giáo viên đã giao cho học sinh chuẩn bị trước : vẽ sơ đồ tổ chức bộ máy nhà nước thời Lý, Trần và so sánh.
- Giáo viên quan sát, hỗ trợ, nhận xét và chốt nội dung kiến thức trên máy chiếu về tổ chức bộ máy nhà nước thời Lý, Trần và khẳng định năng lực quản lý nhà nước được năng cao hơn so với các triều đại trước.
4. Hoạt động của học sinh
a. Nhiệm vụ 1 : Vẽ sơ đồ tổ chức bộ máy nhà nước thời Lý và Trần.
b. Nhiệm vụ 2 : So sánh và nhận xét về tổ chức bộ máy nhà nước ở 2 triều đại này.
c. Nhiệm vụ 3 : So sánh với tổ chức bộ máy nhà nước thời Ngô, Đinh, tiền Lê và so sánh với tổ chức bộ máy nhà nước ngày nay.
d. Nhiệm vụ 4 : Em hiểu như thế nào về chế độ Thái Thượng Hoàng dưới thời nhà Trần.
5. Năng lực hướng tới
- Năng lực chung : Năng lực tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, giao tiếp, hợp tác, sử dụng ngôn ngữ.
- Năng lực riêng : Đánh giá sự kiện, tái hiện sự kiện, xác định mối quan hệ giữa các sự kiện.
III. NỘI DUNG 3
1. Nội dung 3: Quân đội và pháp luật thời Lý, Trần
2. Thời gian : 2 tiết
3. Hoạt động của giáo viên 
(Thiết kế theo giáo án : xây dựng hệ thống câu hỏi và sử dụng phương pháp đặc trưng bộ môn kết hợp với các phương pháp dạy học theo định hướng năng lực học sinh : 
+ Phương pháp : Dạy học hợp tác, dạy học khám phá, dạy học giải quyết vấn đề, dạy học dựa trên dự án, dạy học trực quan, dạy học lịch sử qua sử dụng tài liệu.
+ Kĩ thuật dạy học : Kĩ thuật mảnh ghép)
- Giáo viên tổ chức, hướng dẫn, định hướng cho học sinh hoạt động tìm hiểu kiến thức dưới hình thức thảo luận nhóm theo các nhiệm vụ mà giáo viên đã giao cho học sinh chuẩn bị sau chủ đề 2 : tìm hiểu về quân đội thời Lý, Trần và so sánh bộ luật Hình Thư và Quốc Triều Hình Luật.
- Giáo viên quan sát, hỗ trợ, nhận xét và chốt nội dung kiến thức trên máy chiếu về quân đội, pháp luật thời Lý, Trần và khẳng định pháp luật có vai trò vô cùng quan trọng đối với nhà nước bởi nó là cơ sở pháp lí để tổ chức bộ máy nhà nước tổ chức và hoạt động. Sức mạnh của quân đội, quốc phòng thời Lý, Trần góp phần bảo vệ lãnh thổ, giữ vững độc lập dân tộc.
4. Hoạt động của học sinh 
a. Nhiệm vụ 1 : Quân đội nhà Trần có gì giống và khác nhà Lý ? Giải thích chính sách tuyển binh : “Ngụ binh ư nông” ?
b. Nhiệm vụ 2 : So sánh pháp luật thời Lý và Trần ? Trước thời Lý đã có bộ luật thành văn chưa ? Liên hệ với pháp luật ngày nay của nước Việt Nam.
Pháp luật
Thời Lý
(Luật Hình Thư )
Thời Trần
(Quốc Triều Hình Luật)
5. Năng lực hướng tới 
- Năng lực chung : Năng lực tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, giao tiếp, hợp tác, sử dụng ngôn ngữ.
- Năng lực riêng : Đánh giá sự kiện, tái hiện sự kiện, xác định mối quan hệ giữa các sự kiện, so sánh, nhận xét, phản biện.
IV. NỘI DUNG 4
1. Nội dung 4 : Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống và quân Nguyên - Mông của nhà Lý và nhà Trần 
2. Thời gian : 5 tiết
3. Hoạt động của giáo viên 
(Thiết kế theo giáo án : xây dựng hệ thống câu hỏi và sử dụng phương pháp đặc trưng bộ môn kết hợp với các phương pháp dạy học theo định hướng năng lực học sinh : 
+ Phương pháp : Dạy học hợp tác, dạy học khám phá, dạy học giải quyết vấn đề, dạy học dựa trên dự án, dạy học trực quan, dạy học lịch sử qua sử dụng tài liệu.
+ Kĩ thuật dạy học : Kĩ thuật mảnh ghép, kĩ thuật phòng tranh)
- Giáo viên tổ chức, hướng dẫn, định hướng cho học sinh hoạt động tìm hiểu kiến thức dưới hình thức thảo luận nhóm theo các nhiệm vụ mà giáo viên đã giao cho học sinh chuẩn bị sau chủ đề 3 : Thực hành thuyết trình, tường thuật diễn biến các cuộc kháng chiến trên lược đồ.
- Giáo viên quan sát, hỗ trợ hướng dẫn học sinh cách sử dụng lược đồ trình bày diễn biến. Nhận xét về kết quả chuẩn bị của các nhóm và kĩ năng trình bày, sử dụng lược đồ của các nhóm. Chốt nội dung kiến thức trên máy chiếu về cuộc kháng chiến chống Tống và Nguyên Mông.
4. Hoạt động của học sinh 
a. Nhiệm vụ 1 : Thời Lý - Trần, nhân dân ta đã phải đương đầu với những cuộc xâm lược nào ?
Triều đại
Thời gian
Tên cuộc kháng chiến
Lý
1075 - 1077
Trần
1258
1285
1288
b. Nhiệm vụ 2 : Trình bày diễn biến cuộc kháng chiến chống Tống giai đoạn 1và giai đoạn 2 ( 1075 - 1077) trên lược đồ.
c. Nhiệm vụ 3 : Trình bày diễn biến cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ nhất (1258) trên lược đồ.
d. Nhiệm vụ 4 : Trình bày diễn biến cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên Mông lần 2 ( 1285) trên lược đồ.
e. Nhiệm vụ 5 : Trình bày diễn biến cuộc kháng chiến chông quân nguyên mông lần thứ 3 (1288) trên lược đồ.
g. Nhiệm vụ 6 : So sánh đường lối chống giặc của Nhà Lý và Nhà Trần. 
ĐƯỜNG LỐI CHỐNG GIẶC
Nhà Lý kháng chiến 
chống quân xâm lược Tống
Nhà Trần kháng chiến 
chống quân xâm lược Nguyên - Mông
h. Nhiệm vụ 7 : Kể tên những tấm gương yêu nước tiêu biểu về lòng yêu nước bất khuất trong mỗi cuộc kháng chiến dưới thời Lý Trần ? Kể một câu chuyện về những tấm gương đó.
Tấm gương thời Lý
Tấm gương thời Trần
i. Nhiệm vụ 8 : Lấy ví dụ về tinh thần đoàn kết đánh giặc trong mỗi cuộc kháng chiến thời Lý - Trần.
5. Năng lực cần hướng tới 
- Năng lực chung : Năng lực tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, giao tiếp, hợp tác, sử dụng ngôn ngữ, năng lực sử dụng công nghệ thông tin.
- Năng lực riêng : Đánh giá sự kiện, tái hiện sự kiện, xác định mối quan hệ giữa các sự kiện, thực hành với đồ dùng trực quan, so sánh nhận xét.
V. NỘI DUNG 5
1. Nội dung 5 : Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược thời Lý - Trần
2. Thời gian : 1 tiết
3. Hoạt động của giáo viên
(Thiết kế theo giáo án : xây dựng hệ thống câu hỏi và sử dụng phương pháp đặc trưng bộ môn kết hợp với các phương pháp dạy học theo định hướng năng lực học sinh : 
+ Phương pháp : Dạy học hợp tác, dạy học khám phá, dạy học giải quyết vấn đề, dạy học dựa trên dự án, dạy học trực quan, dạy học lịch sử qua sử dụng tài liệu.
+ Kĩ thuật dạy học : Kĩ thuật khăn trải bàn, kĩ thuật phòng tranh)
- Giáo viên tổ chức, hướng dẫn, định hướng cho học sinh hoạt động tìm hiểu kiến thức dưới hình thức thảo luận nhóm theo các nhiệm vụ mà giáo viên đã giao cho học sinh chuẩn bị sau chủ đề 4 : Phân tích nguyên nhân thắng lợi và ý ngĩa lịch sử của các cuộc kháng chiến thời Lý - Trần.
- Giáo viên quan sát, hỗ trợ, nhận xét, đánh giá và chốt kiến thức cơ bản trên máy chiếu.
4. Hoạt động của học sinh
a. Nhiệm vụ 1 : Phân tích nguyên nhân thắng lợi à ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược thời Lý - Trần.
Nội dung
Kháng chiến chống 
Tống của nhà Lý
Kháng chiến chống 
Nguyên - Mông của nhà Trần
Nguyên nhân thắng lợi
Ý nghĩa lịch sử
b. Nhiệm vụ 2 : Nêu một số dẫn chứng để thấy các tầng lớp nhân dân thời Lý - Trần đều tham gia kháng chiến.
c. Nhiệm vụ 3 : Những đóp góp của Lý Thường Kiệt và Trần Quốc Tuấn trong cuộc kháng chiến chống quân Tống và quân Nguyên - Mông .
d. Nhiệm vụ 4 : Kể tên các vị vua thời Trần gắn với 3 lần kháng chiến chống Nguyên - Mông.
e. Nhiệm vụ 5 : Bài học kinh nghiệm từ những cuộc kháng chiến của nhà Lý - Trần .
5. Năng lực cần hướng tới
- Năng lực chung : Năng lực tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, giao tiếp, hợp tác, sử dụng ngôn ngữ.
- Năng lực riêng : Đánh giá sự kiện, tái hiện sự kiện, xác định mối quan hệ giữa các sự kiện ; nhận xét đánh giá rút ra bài học lịch sử từ những sự kiện, hiện tượng, vấn đề lịch sử, nhân vật lịch sử.
VI. NỘI DUNG 6
1. Nội dung 6 : Sự phát triển kinh tế, văn hóa thời Lý - Trần
2. Thời gian : 3 tiết
3. Hoạt động của giáo viên
(Thiết kế theo giáo án : xây dựng hệ thống câu hỏi và sử dụng phương pháp đặc trưng bộ môn kết hợp với các phương pháp dạy học theo định hướng năng lực học sinh : 
+ Phương pháp : Dạy học hợp tác, dạy học khám phá, dạy học giải quyết vấn đề, dạy học dựa trên dự án, dạy học trực quan, dạy học lịch sử qua sử dụng tài liệu.
+ Kĩ thuật dạy học : Kĩ thuật khăn trải bàn, kĩ thuật mảnh ghép)
- Giáo viên tổ chức, hướng dẫn, định hướng cho học sinh hoạt động tìm hiểu kiến thức dưới hình thức hoạt động nhóm theo các nhiệm vụ mà giáo viên đã giao cho học s