Ôn tập Ngữ văn Lớp 8 - Kỹ năng làm văn nghị luận xã hội

KỸ NĂNG LÀM VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI
DÀN Ý CHUNG VỀ NGHỊ LUÂN XÃ HỘI:
Yêu cầu đối với học sinh:
Có khả năng độc lập, có kiến thức về đời sống, dám trình bày chính kiến của mình.
Cần huy động các nguồn kiến thức từ sách vở, đời sống, trải nghiệm bản thân
Các dạng đề: (có 3 dạng đề).
Nghị luận về tư tưởng đạo lý.
Nghị luận về hiện tượng đời sống.
Nghị luận xã hội đặt ra trong tác phẩm văn học.
NGHỊ LUẬN VỀ TƯ TƯỞNG ĐẠO LÝ
NGHỊ LUẬN VỀ HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG
Bàn về lĩnh vực, tư tưởng, đạo lý, lối sống có ý nghĩa quan trong đối với con người, cuộc sống.
Hiểu rộng hơn là bàn về:
Những truyền thống tốt đẹp trong lối sống con người Việt Nam.
Tư tưởng con người.
Mối quan hệ giữa con người trong gia đình, xã hội.
Bàn về hiện tượng có ý nghĩa đối với xã hội đáng khen, đáng chê hay đáng suy nghĩ.
Bàn những vấn đề bức xúc đang đặt ra trong đời sống hiện tại.
Vấn đề có tính thời sự.
Vấn đề được dư luận xã hội quan tâm.
I.NGHỊ LUẬN XÃ HỘI ĐẶT RA TRONG TÁC PHẨM VĂN HỌC
Bố cục
Nội dung
Thao tác chủ yếu
MỞ BÀI
Dẫn dắt vấn đề.
Nêu vấn đề cần nghị luận (luận đề)
® Viết một đoạn văn.
THÂN BÀI
Khái quát vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học.
Các khía cạnh, biểu hiện vấn đề xã hội mà tác phẩm đặt ra (Vấn đề xã hội ý kiến đặt ra đúng, sai thế nào? Nó có ý nghĩa với cuộc sống hiện nay không?).
Ý kiến đó như thế nào? Nhất là đối với cuộc sống hôm nay.
Giải thích.
Phân tích.
Bình luận.
Phân tích.
KẾT LUẬN
Khẳng định ý kiến bản thân về hiện tượng đó.
Nêu suy nghĩ của bản thân với vấn đề đó.
® Viết một đoạn văn.
ÔN TẬP TẬP LÀM VĂN
II. Sơ đồ cấu trúc bài văn NLXH về một hiện tượng đời sống tiêu cực
Mở bài
Dẫn dắt, giới thiệu vấn đề
Dẫn dắt từ hiện thực đời sống
Nêu hiện tượng
Ghi lại hiện tượng đặt ra trong đề bài ( có thể là một tình huống, một câu hỏi)
Thân bài
Giải thích hiện tượng
Nếu cách hiểu về hiện tượng
Đánh giá hiện tượng: Tiêu cực
Bàn luận
Hiện trạng
Tác hại/Nguyên nhân
Giải pháp ngăn chặn hiện tượng
Bài học nhận thức và hành động
Bài học nhận thức: Khẳng định hiện tượng xấu, cần phê phán, bị loại trừ
Bài học hành động: Rút ra hành động cụ thể cho bản thân
Kết bài
Kết thúc vấn đề
Khẳng định ý nghĩa, tính thời sự của hiện tượng đối với xã hội
*Lưu ý: Tùy vào từng ý kiến, quan điểm và yêu cầu của đề bài mà người viết vận dụng LINH HOẠT kết cấu trên
BT: Hãy viết một đoạn văn khoảng 7 - 10 câu) nêu suy nghĩa của em về nguy cơ gây ô nhiễm môi trường từ bao ni long và ý thức bảo vệ môi trường trong cuộc sống hiện nay. Trong đoạn văn có sử dụng trợ từ (gạch chân trợ từ)
- Dẫn ra hiện trạng việc sử dụng túi nilon, cũng như thái độ, ý thức bảo vệ môi trường của người dân còn kém.
- Nêu tác hại của túi nilon: + Tàn phá hệ sinh thái
     + Lâu tiêu hủy; Gây tổn hại sức khỏe
- Ý thức bảo vệ môi trường bằng hành động
    + Sử dụng các chất liệu tự nhiên, thân thiện với môi trường
    + Hạn chế sử dụng túi nilon, không xả thải túi nilon ra môi trường
    + Nâng cao ý thức cho mọi người trong việc bảo vệ môi trường sống
III. Sơ đồ cấu trúc bài văn NLXH về một hiện tượng đời sống tích cực
Mở bài
Dẫn dắt, giới thiệu vấn đề
Dẫn dắt từ hiện thực đời sống
Nêu hiện tượng
Ghi lại câu nói đặt ra trong đề bài 
Thân bài
Giải thích hiện tượng
Nếu cách hiểu về hiện tượng
Đánh giá hiện tượng: Tích cực
Bàn luận
Nêu biểu hiện của hiện tượng
Tác dụng/ Ý nghĩa
Mở rộng, phản đề
Bài học nhận thức và hành động
Bài học nhận thức: Khẳng định tính nhân văn của hiện tượng
Bài học hành động: Rút ra hành động cụ thể cho bản thân
Kết bài
Kết thúc vấn đề
Khẳng định ý nghĩa, tính thời sự của hiện tượng đối với thời đại
IV.Sơ đồ cấu trúc bài văn nghị luận về một tư tưởng đạo lý dưới dạng cho hai quan điểm đối lập nhau
Mở bài
Dẫn dắt, giới thiệu vấn đề
Dẫn dắt từ hiện thực đời sống hoặc câu thơ, câu danh ngôn có nội dung GẦN với tư tưởng
Nêu tư tưởng đạo lý
Ghi lại 2 ý kiến đặt ra trong đề bài
Thân bài
Giải thích tư tưởng
Giải thích ý kiến 1
Giải thích ý kiến 2
Nội dung 2 ý kiến
Bàn luận
Bàn về ý kiến 1: Lý giải ý kiến
Bàn về ý kiến 2: Lý giải ý kiến
So sánh 2 ý kiến: Giống, khác nhau và đưa ra cách hiểu vấn đề đúng đắn nhất
Bài học nhận thức và hành động
Bài học nhận thức: Khẳng định ý kiến quan điểm đúng đắn
Bài học hành động: Rút ra hành động cụ thể cho bản thân
Kết bài
Kết thúc vấn đề
Khẳng định ý nghĩa, giá trị tư tưởng đối với thời đại
*Lưu ý: Tùy vào từng ý kiến, quan điểm và yêu cầu của đề bài mà người viết vận dụng LINH HOẠT kết cấu trên
V. Sơ đồ cấu trúc bài văn nghị luận về một tư tưởng đạo lý dưới dạng câu hỏi cho 1 vấn đề, 1 câu danh ngôn
Mở bài
Dẫn dắt, giới thiệu vấn đề
Dẫn dắt từ hiện thực đời sống hoặc câu thơ, câu danh ngôn có nội dung GẦN với tư tưởng
Nêu tư tưởng đạo lý
Ghi lại câu nói hoặc vấn đề tư tưởng trong đề bài
Thân bài
Giải thích tư tưởng
Giải thích từ ngữ
Nêu nội dung câu nói
Bàn luận
Nêu biểu hiện tư tưởng
Lý giải vì sao lại như thế?
Mở rộng, phản đề
Bài học nhận thức và hành động
Bài học nhận thức: Khẳng định tính đúng đắn của tư tưởng
Bài học hành động: Rút ra hành động cụ thể cho bản thân
Kết bài
Kết thúc vấn đề
Khẳng định ý nghĩa, giá trị tư tưởng đối với thời đại
*Lưu ý: Tùy vào từng ý kiến, quan điểm và yêu cầu của đề bài mà người viết vận dụng LINH HOẠT kết cấu trên