Ôn tập Ngữ văn Khối 9 - Thơ hiện đại

 dô.
B/ Thêi l­îng :
 1.Líp 9A  : 6 tiÕt
C / ChuÈn bÞ : 
Tµi liÖu tham kh¶o : S¸ch hái ®¸p NV 9- S¸ch mét sè kiÕn thøc – kÜ n¨ng vµ bµi tËp NV 9
D / Néi dung : 
i. vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ - t¸c phÈm:
1. Tác giả:
Viễn Phương tên thật là Phan Thanh Viễn
Sinh năm 1928
Quê quán: An Giang.
Trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, ông hoạt động ở Nam Bộ.
Ông là một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng Văn Nghệ giải phóng miền Nam thời kì chống Mỹ cứu nước.
 - Thơ ông nhỏ nhẹ, giàu chất mộng mơ ngay cả những lúc khó khăn nhất.
 2. Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh sáng tác:
Năm 1976, khi kháng chiến chống Mỹ kết thúc thắng lợi, đất nước thống nhất, lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng vừa được khánh thành, Viễn Phương ra thăm miền Bắc, vào lăng viếng Bác Hồ. Bài thơ “Viếng lăng Bác” được sáng tác trong dịp đó và in trong tập thơ “Như mấy mùa xuân” (1978).
b. Thể thơ, phương thức biểu đạt:
Thể thơ tự do
Biểu cảm kết hợp miêu tả.
c. Chủ đề:
Thể hiện lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và của mọi người đối với Bác Hồ khi vào lăng viếng Bác.
d. Bố cục, mạch vận động cảm xúc:
* Bố cục:
K1: Cảm xúc ở ngoài lăng.
K2, 3 : Cảm xúc lúc chứng kiến dòng người viếng Bác.
 K4: Cảm xúc buồn, nhớ, xúc động khi phải từ biệt Bác.
* Mạch vận động cảm xúc:
Cảm xúc bao trùm: niềm xúc động, thương yêu thầm kín, lòng biết ơn, tự hào pha lẫn đau xót khi viếng lăng Bác.
Mạch cảm xúc theo trình tự một cuộc vào lăng viếng Bác, cảm xúc trước cảnh trí ngoài lăng " trước dòng người viếng Bác " khi vào trong lăng Bác " Ước nguyện được ở bên Bác khi ra về.
II. Ph©n tÝch:
1. MỞ BÀI: 
 * c1: “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương là một trong những bài thơ hay viết về Bác sau ngày Bác Hồ “đi xa”. 
- Bài thơ được viết trong không khí xúc động của nhân dân ta lúc công trình lăng Bác được hoàn thành sau khi miền Nam được giải phóng, đất nước được thống nhất, đồng bào miền Nam có thể thực hiện mong ước được viếng lăng Bác.
- Bài thơ diễn tả niềm kính yêu, sự xót thương và lòng biết ơn vô hạn của nhà thơ đối với lãnh tụ bằng một ngôn ngữ tinh tế, giàu cảm xúc sâu lắng. 
 *C2: Chñ tÞch Hå ChÝ Minh lµ nh©n vËt lÞch sö th©n yªu nhÊt cña d©n téc ViÖt Nam suèt bao thËp kû qua. Ng­êi lµ hiÖn th©n cho nh÷ng g× cao ®Ñp nhÊt cña d©n téc. L¨ng B¸c lµ n¬i l­u gi÷ nh÷ng h×nh ¶nh th©n th­¬ng vÒ Ng­êi. NhiÒu ng­êi ®· lµm th¬ vÒ B¸c vµ l¨ng B¸c. Trong ®ã “ViÕng l¨ng B¸c”cña nhµ th¬ ViÔn Ph­¬ng lµ mét trong nh÷ng bµi th¬ viÕt vÒ l·nh tô hay nhÊt. Bµi th¬ ®­îc viÕt trong kh«ng khÝ xóc ®éng cña nh©n d©n ta lóc c«ng tr×nh l¨ng B¸c ®­îc hoµn thµnh sau khi MiÒn Nam ®­îc gi¶i phãng, ®Êt n­íc ®­îc thèng nhÊt, ®ång bµo miÒn Nam cã thÓ thùc hiÖn mong ­íc ®­îc viÕng l¨ng B¸c. Nhµ th¬ ViÔn Ph­¬ng còng ë trong sè ®ång bµo, chiÕn sÜ tõ miÒn Nam ra viÕng B¸c. Trong niÒm xóc ®éng thiªng liªng, thµnh kÝnh pha lÉn nçi xãt ®au, nhµ th¬ ®· viÕt bµi th¬ nµy. Bµi th¬ ®· thÓ hiÖn ®­îc nh÷ng t×nh c¶m ch©n thµnh vµ tha thiÕt cña nh©n d©n ta víi B¸c Hå kÝnh yªu.
2/ Th©n bµi 
Khæ 1 : C¶m xóc cña t¸c gi¶ khi ®Õn th¨m l¨ng B¸c
- Khi ®Õn th¨m l¨ng B¸c, t¸c gi¶ chøa chan c¶m xóc. M¹ch c¶m xóc Êy ®­îc më ®Çu b»ng lêi th¬ tù sù :
 Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c
- C©u th¬ thËt gi¶n dÞ th©n quen víi c¸ch dïng ®¹i tõ x­ng h« “con” rÊt gÇn gòi, th©n thiÕt, Êm ¸p t×nh th©n th­¬ng. Ta c¶m t­ëng giäng th¬ t¸c gi¶ run run khi thèt lªn tõ “con” gÇn gòi mµ th©n th­¬ng biÕt mÊy. T©m tr¹ng cña ViÔn Ph­¬ng b©y giê lµ t©m tr¹ng cña ng­êi con ra th¨m cha sau bao n¨m xa c¸ch, mong mái nh­ Tè H÷u ®· tõng viÕt : “MiÒn Nam mong B¸c nçi mong cha”. Song ­íc nguyÖn Êy kh«ng thµnh v× ng­êi cha Êy m·i m·i kh«ng cßn n÷a. C©u th¬ gi¶n dÞ, ch©n thµnh vµ xóc ®éng biÕt bao! Dßng c¶m xóc nh­ vì ßa, chan chøa sau bao th¸ng n¨m k×m nÐn.
- T¸c gi¶ sö dông tõ “th¨m” thay cho tõ “viÕng” mong sao gi¶m nhÑ ®­îc nçi ®au th­¬ng, mÊt m¸t Êy ®Ó ta thÊy r»ng trong tiÒm thøc cña t¸c gi¶, B¸c Hå vÉn cßn sèng m·i. Nh­ng d­êng nh­ sù thËt B¸c ®· ®i xa lµ nçi ®au qu¸ ®çi lín lao khiÕn ViÔn Ph­¬ng kh«ng khái xãt xa, xóc ®éng.
- Tõ t©m tr¹ng Êy, t¸c gi¶ nh×n ra xa : “§· thÊy trong s­¬ng hµng tre b¸t ng¸t”. Nhịp th¬ b¾t gÆp mét h×nh ¶nh th©n thuéc mµ bao n¨m in vµo t©m hån mçi ng­êi d©n ViÖt Nam : h×nh ¶nh hµng tre. GÆp l¹i hµng tre Êy, nhµ th¬ cã c¶m gi¸c th©n thuéc nh­ ®­îc trë vÒ quª h­¬ng, trë vÒ céi nguån. Hµng tre Êy nh­ táa bãng m¸t r­êi r­îi trªn con ®­ên dÉn vµo l¨ng B¸c vµ nh­ bao bäc «m lÊy bãng h×nh cña Ng­êi – vÞ l·nh tô vÜ ®¹i, kÝnh yªu cña d©n téc. Nh­ vËy hµng tre còng lµ biÓu t­îng cho ®Êt n­íc, quª h­¬ng vµ tÊt c¶ nh­ héi tô l¹i ®©y ®Ó canh cho giÊc ngñ cña Ng­êi
-Bëi vËy t¸c gi¶ bËt lªn c©u c¶m th¸n : ¤i hµng tre xanh xanh ViÖt Nam!” 
- “¤i!” ThÓ hiÖn sù xóc ®éng cña nhµ th¬ tr­íc h×nh ¶nh c©y tre. C©y tre b×nh dÞ, méc m¹c, ch©n quª mµ bªn trong nh­ tiÒm tµng mét søc sèng dai d¼ng : “B·o t¸p m­a sa vÉn th¼ng hµng”. Ph¶i ch¨ng ®ã còng lµ søc sèng cña d©n téc ViÖt Nam ? Søc sèng Êy còng dåi dµo nh­ mµu xanh cña sù kiªn c­êng, bÊt khuÊt, kh«ng lïi b­íc tr­íc kÎ thï. 
- ThËt tµi t×nh khi t¸c gi¶ sö dông h×nh ¶nh “hµng tre” võa mang ý t¶ thùc l¹i võa mang ý Èn dô. C©y tre tuy gÇy guéc song vÉn hiªn ngang. §ã còng chÝnh lµ d©n téc ViÖt Nam tuy nhá bÐ nh­ng rÊt kiªn c­êng, s¾t son. 
=>§Õn th¨m l¨ng B¸c, gÆp l¹i h×nh ¶nh hµng tre, t¸c gi¶ v« cïng xóc ®éng. §ã lµ sù tiÕc th­¬ng bïi ngïi khi ®­îc gÆp B¸c song B¸c ®· ®i xa. Song ®ã kh«ng chØ lµ t×nh c¶m riªng cña t¸c gi¶ mµ cßn cña c¶ d©n téc ViÖt Nam ®èi víi B¸c.
2. Sù t«n kÝnh cña t¸c gi¶ ®èi víi B¸c khi ®øng tr­íc l¨ng Ng­êi.
 -Khæ th¬ thø hai ®­îc t¹o nªn tõ cÆp c©u víi nh÷ng h×nh ¶nh thùc vµ Èn dô sãng ®«i :
Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng
ThÊy mét mÆt trêi trong l¨ng rÊt ®á
- H×nh ¶nh “mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng” lµ h×nh ¶nh mÆt trêi thùc, mÆt trêi tù nhiªn ®em l¹i nguån s¸ng cho thÕ gian. MÆt trêi Êy lµ søc sèng cña mu«n vµn cá c©y hoa l¸.
- “MÆt trêi trong l¨ng” lµ mÆt trêi Èn dô, chØ B¸c Hå kÝnh yªu. T¸c gi¶ nhÊn m¹nh “mÆt trêi rÊt ®á’ lµm ta nhí ®Õn mét tr¸i tim nhiÖt huyÕt ch©n thµnh v× n­íc v× d©n. VÝ B¸c nh­ “mÆt trêi”, nhµ th¬ muèn nãi B¸c nh­ lµ ng­êi soi s¸ng cho d©n téc ViÖt Nam trªn b­íc ®­êng chiÐn ®Êu, ®­a c¶ d©n téc tho¸t khái bãng tèi n« lÖ ®Õn víi cuéc sèng tù do, h¹nh phóc. Mçi hµnh mÆt trêi tù nhiªn vÉn hµnh tr×nh trªn quü ®¹o còng nh­ mÆt trêi trong l¨ng lóc nµo còng táa s¸ng. B¸c tuy ®· ra ®i nh­ng m·i thuéc vÒ vÜnh cöu ®èi víi hµng triÖu con ng­êi ViÖt Nam. 
=>Th«ng qua h×nh ¶nh Èn dô “mÆt trêi”, nhµ th¬ ®· nªu lªn sù vÜ ®¹i cña B¸c, ®ång thêi thÓ hiÖn niÒm t«n kÝnh, lßng biÕt ¬n v« h¹n cña nh©n d©n ta víi B¸c.
- Nhµ th¬ cßn s¸ng t¹o mét h×nh ¶nh n÷a vÒ B¸c :
 Ngµy ngµy dßng ng­êi ®i trong th­¬ng nhí
 KÕt trµng hoa d©ng b¶y m­¬i chÝn mïa xu©n
 - Thêi gian cø tr«i ngµy tiÕp ngµy nh­ng dßng ng­êi vÉn nèi nhau vµo l¨ng viÕng B¸c. NhÞp th¬ chËm, giäng th¬ trÇm nh­ b­íc ch©n dßng ng­êi vµo viÕng B¸c. Nh­ng “dßng ng­êi ®i trong th­¬ng nhí” lµ ®i trong nçi xóc ®éng båi håi, trong lßng tiÕc th­¬ng kÝnh cÈn. 
 - Vµ ®Õn ®©y, c¶m xóc th¨ng hoa : h×nh ¶nh dßng ng­êi thµnh mét trµng hoa tr­íc l¨ng. Mçi con ng­êi vµo viÕng l¨ng gièng nh­ mét b«ng hoa ®Ñp, d©ng lªn B¸c c¶ tÊm lßng, c¶ cuéc ®êi, niÒm th­¬ng nçi nhí. §iÖp tõ “ngµy ngµy” nhÉn m¹nh trang hoa d©ng lªn B¸c lµ bÊt tËn. ChØ mét tõ “th­¬ng” th«i mµ göu g¾m c¶ tÊm lßng d©n téc ViÖt Nam ®èi víi B¸c. Qu¶ lµ c¸ch diÔn ®¹t míi l¹, thÝch hîp. Vµ trµng hoa Êy d©ng lªn “b¶y m­¬i chÝn mïa xu©n” – mét h×nh ¶nh ho¸n dô thËt hay. Con ng­êi b¶y m­¬i chÝn mïa xu©n Êy ®· sèng mét cuéc ®êi ®Ñp nh­ nh÷ng mïa xu©n vµ lµm ra mïa xu©n cho ®Êt n­íc, cho mçi chóng ta. Cuéc ®êi chóng ta në hoa d­íi ¸nh s¸ng cña B¸c. 
=>H×nh ¶nh “trµng hoa” mét lÇn n÷a t« ®Ëm thªm sù t«n kÝnh, biÕt ¬n tù hµo cña t¸c gi¶ còng nh­ cña d©n téc VN ®èi víi B¸c.
- Khæ 3 : §Õn ®©y niÒm biÕt ¬n thµnh kÝnh ®· chuyÓn sang niÒm xóc ®éng nghÑn ngµo khi t¸c gi¶ nh×n thÊy B¸c : B¸c n»m trong giÊc ngñ b×nh yªn
Gi÷a mét vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn
B¸c n»m ®ã thanh th¶n nh­ ®ang trong giÊc ngñ gi÷a ¸nh s¸ng dÞu hiÒn cña vÇng tr¨ng. Sau chÆng ®­êng b¶y m­¬i chÝn mïa xu©n cèng hiÕn kh«ng ngõng nghØ, dµnh trän cuéc ®êi cho d©n cho n­íc, B¸c ch­a cã mét ®ªm nµo ngon giÊc : C¶ cuéc ®êi B¸c cã ngñ ngon ®©u!( H¶i Nh­) 
Giê ®©y, MiÒn Nam ®­îc gi¶i phãng, ®Êt n­íc ®­îc gi¶i phãng, B¸c cã thÓ yªn lßng vµ thanh th¶n nghØ ng¬i. Tõ ¸nh s¸ng cña mµu xanh m¸t dÞu trong l¨ng, nhµ th¬ liªn t­ëng tíi vÇng tr¨ng s¸ng dÞu hiÒn ru giÊc ngñ cho B¸c. 
+ H×nh ¶nh “vÇng tr¨ng” ®­îc nhµ th¬ dïng thËt thÝch hîp khi nãi ®Õn B¸c. H×nh ¶nh “vÇng tr¨ng” gîi giÊc ngñ ban ®ªm bëi mét mÆt ViÔn Ph­¬ng kh«ng muèn c¶m nhËn mét giÊc ngñ vÜnh viÔn gi÷a ban ngµy. MÆt kh¸c t¸c gi¶ muèn ®­a vÇng tr¨ng vµo n©ng niu, «m Êp, táa s¸ng cho giÊc ngñ cña B¸c v× sinh thêi Ng­êi rÊt yªu tr¨ng, coi tr¨ng nh­ ng­êi b¹n tri ©m tri kØ g¾n bã th¾m thiÕt cña Ng­êi. 
 - T©m tr¹ng xóc ®éng cña nhµ th¬ l¹i ®­îc biÓu biÖn b»ng mét h×nh ¶nh th¬ Èn dô diÔn t¶ sù mÊt m¸t vµ nçi nhí th­¬ng mét c¸ch ®éc ®¸o :VÉn biÕt trêi xanh lµ m·i m·i
 Mµ sao nghe nhãi ë trong tim
B¸c ra ®i nh­ng ®· hãa th©n vµo thiªn nhiªn, ®Êt trêi cña d©n téc, nh­ Tè H÷u ®· tõng viÕt : “B¸c sèng nh­ trêi ®Êt cña ta”. Trong cuéc sèng yªn b×nh h«m nay, ®©u ®©u ta còng nh­ thÊy mét phÇn c«ng lao cña B¸c. B¸c sÏ cßn m·i víi non s«ng ®Êt n­íc. Dï lý trÝ m¸ch b¶o nhµ th¬ lµ B¸c cßn sèng m·i nh­ng tr¸i tim nh¶ th¬ vÉn m¸ch r»ng B¸c ®· m·i ra ®i. Bëi vËy nhµ th¬ kh«ng sao ng¨n ®­îc nçi ®au : “Nghe nhãi ë trong tim”. §ã lµ nç ®au xãt, tª t¸i, quÆn th¾t ®Õn cùc ®é ! Mét sù mÊt m¸t kh«ng g× cã thÓ bï ®¾p ®­îc ! C©u th¬ tùa nh­ mét tiÕng nÊc nghÑn ngµo ! §©y còng lµ t©m tr¹ng vµ c¶m xóc cña nh÷ng ng­êi ®· tõng vµo l¨ng viÕng B¸c.
3.Khæ 4 : KhÐp l¹i nçi ®au mÊt m¸t Êy lµ nh÷ng giät n­íc m¾t luyÕn tiÕc, bÞn rÞn kh«ng muèn rêi xa B¸c 
Mai vÒ miÒn Nam th­¬ng trµo n­íc m¾t
Muèn lµm con chim hãt quanh l¨ng B¸c
Muèn lµm b«ng hoa táa h­¬ng ®©u ®©y
Muèn lµm c©y tre trung hiÕu chèn nµy
 - C©u th¬ më ®Çu cho nh÷ng dßng th¬ cuèi cïng nh­ mét lêi gi· biÖt. Nhµ th¬ nghÜ tíi lóc ph¶i trë vÒ miÒn Nam, ph¶i xa B¸c chØ trong kho¶ng c¸ch kh«ng gian ®Þa lý mµ c©u th¬ viÕt nªn thËt xóc ®éng. Mçi ch÷, mçi c©u nh­ thÊm ®Çy c¶m xóc. Tõ “trµo” diÔn t¶ c¶m xóc thËt m·nh liÖt ! T×nh th­¬ng, lßng kÝnh yªu cña nhµ th¬ nh­ nÐn gi÷a t©m hån trong phót gi©y ®Çy nhí nhung, l­u luyÕn nµy ®· bËt lªn thµnh bao ­íc nguyÖn.
 - Nhµ th¬ muèn ®­îc hãa thµnh con chim ®Ó cÊt lªn tiÕng hãt quanh l¨ng B¸c. Råi nhµ th¬ l¹i muèn lµm ®ãa hoa táa h­¬ng th¬m ng¸t bªn Ng­êi. Vµ cuèi cïng lµ mong muèn ®­îc hãa thµnh c©y tre trung hiÕu canh giÊc ngñ cho B¸c m·i m·i yªn b×nh. Ta thÊy mäi ­íc väng kh¸t khao trong c¸i t©m nguyÖn ®ã cña nhµ th¬ ®Òu quy tô l¹i mét ®iÓm lµ mong ®­îc gÇn B¸c, ë bªn B¸c. ¦íc väng Êy cao ®Ñp vµ trong s¸ng qu¸ bëi nã thÓ hiÖn ®­îc c¸i t©m niÖm ch©n thµnh cña nhµ th¬ mµ còng hÕt søc tha thiÕt : H·y lµm mét c¸i g× ®ã dï lµ rÊt nhá cã Ých cho ®êi ®Ó xøng ®¸ng víi sù hy sinh lín lao mµ ng­êi ®· dµnh cho ®Êt n­íc, nh©n d©n. §iÖp ng÷ “muèn lµm” ®­îc lÆp l¹i ba lÇn ®Ó nhÊn m¹nh ý nguyÖn thiÕt tha vµ t©m tr¹ng l­u luyÕn ®ã. 
 - Ta tr©n träng n©ng niu nh÷ng ­íc väng cao ®Ñp cña nhµ th¬. §· gÇn 40 n¨m tõ ngµy Êy mµ tÊm lßng kÝnh yªu cña nh©n d©n ta víi vÞ cha giµ cña d©n téc vÊn kh«ng mét chót mai mét. T×nh c¶m cña nh©n d©n vµ cña t¸c gi¶ ®· lµm ta nh÷ng ®øa con non trÎ xóc ®éng s©u s¾c. Xin nguyÖn nh­ ViÔn Ph­¬ng : sèng mét cuéc ®êi ®Ñp ®Ó trë thµnh nh÷ng b«ng hoa ®Ñp d©ng B¸c.
3/ KÕt luËn
C1: “ViÕng l¨ng B¸c” lµ bµi th¬ ®Ñp vÒ h×nh ¶nh, hay vÒ c¶m xóc ®· ®Ó l¹i trong lßng ng­êi ®äc niÒm xóc ®éng s©u xa. Bµi th¬ lµ nh÷ng giai ®iÖu s©u l¾ng cña niÒm thµnh kÝnh thiªng liªng, nçi nhí th­¬ng luyÕn tiÕc mµ nh÷ng ng­êi con MiÒn Nam nãi riªng, nh©n d©n ViÖt Nam nãi chung dµnh cho B¸c. 
 C2: “Viếng lăng Bác” là một bài thơ đẹp về hình ảnh thơ, hay về cảm xúc gây xúc động sâu xa trong lòng người đọc.
- Bằng cách sử dụng điêu luyện những biện pháp tu từ một cách sáng tạo, tác giả thể hiện tình cảm ngọt ngào đằm thắm lại rất giản dị, chân thành đối với Bác. 
- Xin nguyện như Viễn Phương, sống một cuộc đời đẹp để trở thành những bông hoa đẹp dâng lên Bác.
III/ Bài tập: 	
Bµi tËp 1: Cho khæ th¬:
 “Mai vÒ miÒn Nam th­¬ng trµo n­íc m¾t
 Muèn lµm con chim hãt quanh l¨ng B¸c
 Muèn lµm ®o¸ hoa to¶ h­¬ng ®©u ®©y
 Muèn lµm c©y tre trung hiÕu chèn nµy”.
	a. ChØ ra biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®­îc sö dông trong khæ th¬ trªn? Nªu t¸c dông cña biÖn ph¸p nghÖ thuËt Êy.
	b. H×nh ¶nh hµng tre bªn l¨ng B¸c ®· ®­îc nhµ th¬ miªu t¶ trong khæ th¬ ®Çu cña v¨n b¶n. ViÖc t¸c gi¶ nh¾c l¹i chi tiÕt c©y tre trong c©u th¬ cuèi bµi cã ý nghÜa g×?
* Gîi ý:
a. BiÖn ph¸p nghÖ thuËt ®­îc sö dông: §iÖp ng÷ “Muèn lµm” vµ liÖt kª nh÷ng c¶nh vËt bªn l¨ng mµ t¸c gi¶ muèn ho¸ th©n, muèn hoµ nhËp nh­ “con chim”, “®o¸ hoa”, “c©y tre trung hiÕu” ®Ó diÔn t¶ t©m tr¹ng l­u luyÕn muèn ®­îc ë m·i bªn l¨ng B¸c. §Æc biÖt, t¸c gi¶ muèn lµm “c©y tre trung hiÕu”, nghÜa lµ muèn sèng ®Ñp, trung thµnh víi lÝ t­ëng cña B¸c, cña d©n téc.
b. H×nh ¶nh hµng tre bªn l¨ng B¸c ë ®Çu bµi th¬ ®­îc lÆp l¹i ë c©u cuèi bµi cã kÕt cÊu ®Çu cuèi t­¬ng øng, lµm ®Ëm nÐt h×nh ¶nh hµng tre, g©y Ên t­îng s©u s¾c vµ dßng c¶m xóc ®­îc trän vÑn.
Bµi tËp 2: Cho hai c©u th¬ sau:
 “Ngµy ngµy mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng
 ThÊy mét mÆt trêi trong l¨ng rÊt ®á”
	 (ViÕng l¨ng B¸c – ViÔn Ph­¬ng) 
Tõ “mÆt trêi” trong c©u th¬ thø hai ®­îc sö dông theo ph­¬ng thøc nµo? Cã thÓ coi ®©y lµ hiÖn t­îng mét nghÜa gèc cña tõ ph¸t triÓn thµnh nhiÒu nghÜa ®­îc kh«ng? V× sao?
- KÜ n¨ng: 
+ Tr×nh bµy ®­îc c¸c ý theo yªu cÇu cña ®Ò. NhËn biÕt ®­îc ph­¬ng thøc Èn dô tu tõ .
+ DiÔn ®¹t, lËp luËn râ rµng, ®óng, chÝnh x¸c.
+ Kh«ng m¾c lçi chÝnh t¶, dïng tõ, ng÷ ph¸p.
- Néi dung:
Häc sinh diÔn ®¹t, lËp luËn theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, nh­ng ph¶i ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu sau:
Tõ “mÆt trêi” trong c©u th¬ thø hai ®­îc sö dông theo phÐp Èn dô tu tõ. Nhµ th¬ gäi B¸c Hå lµ mÆt trêi dùa trªn mèi quan hÖ t­¬ng ®ång gi÷a hai ®èi t­îng ®­îc h×nh thµnh theo c¶m nhËn cña nhµ th¬. §©y kh«ng ph¶i lµ hiÖn t­îng ph¸t triÓn nghÜa cña tõ – kh«ng ph¶i lµ ph­¬ng thøc Èn dô. Bëi v× sù chuyÓn nghÜa cña tõ “mÆt trêi” trong c©u th¬ chØ cã tÝnh chÊt l©m thêi, nã kh«ng lµm cho tõ cã thªm nghÜa míi, vµ kh«ng thÓ ®­a vµo ®Ó gi¶i thÝch trong tõ ®iÓn.
E/ Rót kinh ngiÖm.
.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
 ÔN TẬP : SANG THU
 ( Hữu Thỉnh)
A- Môc tiªu bµi häc:
- K/t: Gióp häc sinh ph©n tÝch ®­îc nh÷ng c¶m nhËn tinh tÕ cña t¸c gi¶ vÒ sù biÕn ®æi cña thiªn nhiªn, ®Êt trêi tõ cuèi h¹ sang ®Çu thu.
- K/n: RÌn kü n¨ng däc diÔn c¶m, c¶m nhËn, ph©n tÝch th¬ tr÷ t×nh.
- Träng t©m : Ph©n tÝch bµi th¬
B/ Thêi l­îng :
 1.Líp 9A : tiÕt
C / ChuÈn bÞ : 
Tµi liÖu tham kh¶o : S¸ch hái ®¸p NV 9- S¸ch mét sè kiÕn thøc – kÜ n¨ng vµ bµi tËp NV 9
D / Néi dung : 
I. Tác giả:
- Nguyễn Hữu Thỉnh sinh năm 1942 - quê ở Tam Dương - Vĩnh Phúc
- Là nhà thơ chiến sĩ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ.
- Thơ Hữu Thỉnh ấm áp tình người và giàu sức gợi cảm.Ông viết nhiều và hay về con người, cuộc sống ở nông thôn về mùa thu.
- Có nhiều tập thơ, trường ca nổi tiếng.
- Hiện là Chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam
II. Tác phẩm
1. Hoàn cảnh sáng tác:
+ 1977, in lần đầu trên báo văn nghệ, in lại nhiều lần trong các tập thơ.
+ Rút từ tập “Từ chiến hào đến thành phố”, NXB Văn học, Hà Nội, 1991
2.Thể thơ: Năm tiếng - ngũ ngôn
- Phương thức biểu đạt: trữ tình kết hợp với miêu tả và biểu cảm.
3. Chủ đề: Nh÷ng c¶m nhËn tinh tÕ vÒ biÕn chuyÓn nhÑ nhµng mµ râ rÖt cña ®Êt trêi tõ h¹ sang thu.
III. Phân tích bài thơ:
1. MB: 
Mùa thu không chỉ làm rung động lòng thi nhân mà còn đem đến cho ta những xúc cảm nhẹ nhàng, êm ái gợi nhiều thương nhớ bâng khuâng. Thường thường, các nhà thơ chỉ cảm nhận về mùa thu ở một số hình ảnh tiêu biểu như sắc trời xanh ngắt, gió thu se lạnh và màu vàng tượng trưng cho mùa thu. Ở một số thi nhân có thêm những cảm nhận riêng: với Xuân Diệu là : “Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang, với Lưu Trọng Lư là tiếng lá kêu xào xạc và tiếng chân con nai vàng đạp trên lá vàng khô, với Nguyễn Đình Thi là hương cốm đầu mùa. Nét đặc biệt của Hữu Thỉnh trong bài thơ này là nhà thơ đã cảm nhận cái thời khắc sang thu bằng cả một hệ thống hình ảnh thiên nhiên qua nhiều yếu tố và bằng nhiều giác quan với sự rung động thật tinh tế. Mười hai câu thơ ngắn mà có đến mười hình ảnh thiên nhiên được nói đến lúc đất trời chuyển sang thu: hương ổi, gió se, sương, sông, chim, mây, nắng, mưa, sấm và cuối cùng là hàng cây đứng tuổi. Toàn là những hình ảnh gần gũi, quen thuộc đối với mỗi người chúng ta và điều này làm cho bài thơ dễ đến với người đọc. Nhưng điều quan trọng nhất chính là sự cảm nhận tinh tế của ông đối với từng hiện tượng thiên nhiên lúc giao mùa và những rung động ấy đã lan truyền sang ta như một tiếng nói đồng điệu.
2. TB.
* Khổ 1: Là những cảm nhận ban đầu của nhà thơ về cảnh sang thu của đất trời.
a.Thiên nhiên được cảm nhận từ những gì vô hình (hương, gió), mờ ảo (sương chùng chình), nhỏ hẹp và gần (ngõ) => Đó là những cảm nhận rất riêng của nhà thơ.
- Đầu tiên là sự cảm nhận về hương vị. Cái hương ổi chín thường khó đọng lại trong những cơn gió nồm nam thổi mạnh của mùa hè, giờ đây bỗng “phả vào trong gió se”, đem đến hương vị dịu ngọt, đằm thắm của mùa thu khiến nhà thơ ngạc nhiên đến ngỡ ngàng trước sự thay đổi của thiên nhiên.Từ “phả” là động từ mạnh diễn tả mùi hương ổi thơm nồng nàn lan toả. Gió se là gió nhẹ, khô và hơi lạnh – gió của mùa thu, gió báo hiệu mùa thu đã đến. Gió se mang theo hương ổi của đồng quê. Nhận ra trong gió có hương ổi là cảm nhận tinh tế của một người sống giữa đồng quê và nhà thơ đã đem đến cho ta một tín hiệu mùa thu dân dã mà thi vị, ông đã phát hiện ra một nét đẹp thật đáng yêu của mùa thu vùng nông thôn đồng bằng Bắc Bộ.
- Trong “Sang thu”, dấu hiệu đầu thu là hương ổi, làn gió và sương thu. Nhưng không phải là “sương thu man mác đầu ghềnh” của Tản Đà mà là : “Sương chùng chình qua ngõ”- một hình ảnh lung linh huyền ảo. Không còn là những hạt sương mà đã là một màn sương mỏng nhẹ trôi, đang chuyển động chầm chậm nơi đường thôn ngõ xóm. “Chùng chình”là từ láy gợi hình diễn tả hành động chậm chạp như là cố ý chậm lại. Nhà thơ đã thổi hồn vào câu thơ khiến cho màn sương thu chứa đầy tâm trạng, như người đi còn vương vấn, ngập ngừng khi qua ngõ nhà ai
- Cảm xúc của nhà thơ.
- Cảm nhận phút giao mùa sang thu là sự ngỡ ngàng. Do ngỡ ngàng nên cả khứu giác, cả xúc giác và thị giác đều như mách bảo thu về mà vẫn chưa thể tin, chưa dám chắc. Từ “hình như” là sự phỏng đoán nửa tin, nửa ngờ, là cái ngỡ ngàng, ngạc nhiên trong cái cảm xúc bâng khuâng, xao xuyến của thi sĩ. Qua đó, ta hiểu tâm hồn nhà thơ nhạy cảm, yêu thiên nhiên, yêu hương thu với tình yêu tha thiết.
* Nhưng rồi mùa thu dần dần đến và hiện ra ngày càng rõ hơn trước mắt nhà thơ (khổ 2)
- Sự vận động của thiên nhiên trong thời khắc chuyển mùa được cụ thể hoá bằng những đổi thay của vạn vật. Sông lúc sang thu không còn cuộn chảy dữ dội như những ngày hè mưa lũ, mà êm ả dềnh dàng như đang lắng lại, đang trầm xuống. Một chữ “dềnh dàng” mà nói lên được cái dáng vẻ khoan thai, thong thả của con sông mùa thu, ngỡ như nó được nghỉ ngơi thoải mái khi mùa nước lũ cuồn cuộn đã đi qua. 
- Đối lập với hình ảnh đó là hình ảnh đàn chim bắt đầu vội vã bay về tổ lúc hoàng hôn. Từ bắt đầu” trong ý thơ được dùng rất độc đáo “bắt đầu vội vã” chứ không phải là “đang vội vã”. Phải tinh tế lắm, yêu và gần gũi với thiên nhiên lắm mới nhận ra được sự bắt đầu trong những cánh chim bay.
- Cánh chim trời vội vã bay đi, “có đám mây mùa hạ” còn vương lại. Và mây lưu luyến bắc chiếc cầu: 
“Vắt nửa mình sang thu”.
Một liên tởng thú vị, một hình ảnh đầy chất thơ. Người ta thường nói: khăn vắt vai, con đường mòn vắt ngang sườn