Kế hoạch bài dạy Sinh học Lớp 9 - Bài 42+43: Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống sinh vật - Ảnh hưởng của nhiệt độ và độ ẩm lên đời sống sinh vật - Năm học 2021-2022 - Phan Thanh Toàn

 Tuần: 16 
Ngày soạn: 26/12/2021 
Tiết số: 29 
 Bài 42: ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
+ HS nêu được ảnh hưởng của nhân tố sinh thái ánh sáng đến các đặc điểm hình thái giải 
phẩu sinh lí và tập tính của sinh vật 
+ Giải thích được sự thích nghi của sinh vật với môi trường 
2. Kĩ năng:
+ Rèn kĩ năng hoạt động nhóm
+ Phát triển kĩ năng tư duy lôgíc, khái quát hoá, hệ thống hoá
3. Thái độ:
+ Giáo dục ý thức bảo vệ thực vật, bảo vệ môi trường sống của sinh vật
4. Năng lực:
- Năng lực tư duy sáng tạo, tự học, tự giải quyết vấn đề
- Năng lực hợp tác trong quá trình thảo luận.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
- Tranh phóng to SGK
- Một số cây: lá lốt trong chậu và ngoài sáng, vạn niên thanh, cây lúa ...
III. HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC 
1.Kiểm tra bài cũ: KT 2 HS: HS1(Câu 1) HS2 (câu 4) sgk nội dung1. cả lớp làm bài tập 
4, bảng4 
2. Các hoạt động
A.Khởi động:
- Mục tiêu: Tạo tình huống/vấn đề học tập mà HS chưa thể giải quyết được ngay...kích 
thích nhu cầu tìm hiểu, khám phá kiến thức mới. 
 GV cho HS quan sát cây lá lốt trồng ngoài ánh sáng và trồng trong bóng râm. Hãy nhận 
xét sự sinh trưởng phát triển của 2 cây này. Vậy nhân tố ánh sáng ảnh hưởng như thế nào 
đến sự sinh trưởng phát triển của sinh vật.
B.Hình thành kiến thức: 
 - Mục tiêu: Trang bị cho HS những KT mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập 
nêu ra ở HĐ Khởi động.
 Hoạt động 1: ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG LÊN ĐỜI SỐNG THỰC VẬT 
 Mức độ cần đạt: - Chỉ ra được những ảnh hưởng của ánh sáng lên hình thái, sinh lí và 
tập tính của thực vật. Phân biệt được nhóm cây ưu bóng và cây ưa sáng.
 Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung
 B1: GV nêu vấn đề: ánh - HS nghiên cứu SGK trang I.Ảnh hưởng của ánh sáng lên 
 sáng ảnh hưởng đến hình 122. Thảo luận nhóm hoàn đời sống thực vật 
 thái và sinh lí của cây thành bảng 42.1 SGK 
 như thế nào ? - Đại diện nhóm trình bày, 
 B2: GV cho HS quan sát nhóm khác nhận xét cây lá lốt, vạn niên - Các nhóm theo dõi sữa chữa 
 thanh, cây lúa .. (nếu cần) Kết luận :
 - GV gọi đại diện 1 HS nêu được: Ánh sáng ảnh hưởng tới hình 
 nhóm lên hoàn thành + Ánh sáng ảnh hưởng tới thái, cấu tạo và hoạt động 
 B3: GV đưa ra đáp án quang hợp sinh lí của thực vật như 
 đúng (GV thông báo - HS quan sát cây lá lốt và quang hợp, hô hấp và hút 
 thêm về cường độ hô cây lúa. Yêu cầu nêu được : nước của cây.
 hấp) + Cây lá lốt: lá xếp ngang 
 B4: GV yêu cầu HS trả nhận nhiều ánh sáng
 lời vấn đề GV nêu ở trên + Cây lúa: lá xếp nghiêng 
 GV hỏi: tráng tia nắng chiếu thẳng - Nhóm cây ưa sáng: 
 + Giải thích cách xếp lá góc. Gồm những cây sống nơi 
 trên thân của cây lúa và ￿ Giúp thực vật thích nghi quang đãng như lúa, ngô,cải, 
 cây lá lốt với môi trường rau...
 + Sự khác nhau giữa 2 - Nhóm cây ưa bóng: 
 cách xếp lá này nói lên Gồm những cây sống nơi 
 điều gì? - HS nghiên cứu SGK trả lời ánh sáng yếu, dưới tán cây 
 ? Người ta phân biệt cây được ý sau: Dựa vào khả khác như dương xỉ, lá lót, 
 ưa bóng và cây ưa sáng năng thích nghi của chúng diếp cá...
 dựa vào tiêu chuẩn nào với các điều kiện chiếu sáng 
 * Liên hệ: của môi trường 
 ? Em hãy kể tên cây ưa ￿ Trồng xen canh để tăng 
 sáng và cây ưa bóng mà năng suất và tiết kiệm đất
 em biết. VD: trồng đậu dưới cây ngô
 ? Trong nông nghiệp 
 người nông dân đã ứng 
 dụng điều này vào sản 
 xuất như thế nào ? và có 
 ý nghĩa gì
Hoạt động 2: ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG LÊN ĐỜI SỐNG CỦA ĐỘNG VẬT 
Mức độ cần đạt: - HS chỉ ra được ánh sáng có ảnh hưởng tới hoạt động sống, sinh sản và 
tập tính của động vật 
 Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung
 B1:GV yêu cầu: Nghiên cứu - HS nghiên cứu thí nghiệm II.Ảnh hưởng của ánh 
 thí nghiệm SGK trang 123 Thảo luận nhóm: Chọn sáng lên đời sống động 
 + Trả lời câu hỏi: phương án đúng. vật
 ? Ánh sáng có ảnh hưởng tới - Kết luận về ảnh hưởng của * Kết luận :
 động vật như thế nào ? ánh sáng - Ánh sáng ảnh hưởng 
 B2:GV đánh giá hoạt động của ￿ Đại diện nhóm trình bày ￿ tới các hoạt động của 
 HS. Tiếp tục nêu câu hỏi: các nhóm khác nhận xét và bổ động vật: Nhận biết, 
 ? Kể tên những ĐV thường sung định hướng di chuyển 
 kiếm ăn lúc hoàng hôn, ban - HS tiếp tục trao đổi để tìm ví trong không gian, sinh 
 đêm, bình minh, ban ngày dụ cho phù hợp trưởng, sinh sản ... ? Tập tính kiếm ăn và nơi ở - Nơi ở phù hợp với tập tính - Nhóm động vật ưa 
 của động vật liên quan với kiếm ăn sáng: Gồm những động 
 nhau như thế nào ? Ví dụ: Loài ăn đêm hay ở vật hoạt động ban ngày 
 B3: GV thông báo thêm: trong hang tối như: Trâu bò. Dê, cừu, 
 + Gà thường đẻ trứng ban - HS khái quát kiến thức, phân gà, vịt...
 ngày, Vịt đẻ trứng ban đêm chia động vật thành những - Nhóm động vật ưa 
 + Mùa xuân nếu có nhiều ánh nhóm thích nghi với những tối: Gồm những động 
 sáng cá chép đẻ trứng sớm hơn điều kiện chiếu sáng ngày vật hoạt động về ban 
 ￿ Từ Ví dụ trên em hãy rút ra đêm. đêm, sống trong hang, 
 kết luận về ảnh hưởng của ánh HS có thể nêu: hốc đất...
 sáng tới động vật + Chiếu sáng để cá đẻ VD: Chồn, cáo, sóc, 
 + Tạo ngày nhân tạo để gà vịt cú...
 đẻ nhiều trứng
 3.Củng cố:
- Mục tiêu: Giúp HS hoàn thiện KT vừa lĩnh hội được.
-? Nêu sự khác nhau giữa thực vật ưa bóng và thực vật ưa sáng, cho ví dụ 
 Điền vào báng 42.2 vào vở bài tập.
4.Vận dụng, mở rộng: 
Mục tiêu: 
- Giúp HS vận dụng được các KT-KN trong cuộc sống, tương tự tình huống/vấn đề đã 
học.
- Giúp HS tìm tòi, mở rộng thêm những gì đã được học, dần hình thành nhu cầu học tập 
suốt đời. 
 Liên hệ: Trong chăn nuôi người ta có biện pháp kĩ thuật gì để tăng năng suất?
5. Dặn dò:
- Học bài, trả lời câu hỏi SGK. Tuần: 16 
Ngày soạn: 26/12/2021 
Tiết số: 30 
 Bài 43: ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ VÀ ĐỘ ẨM
 LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
+ HS nêu được ảnh hưởng của nhân tố sinh thái nhiệt độ và độ ẩm môi trường đến các 
đặc điểm về sinh thái, sinh lí và tập tính của sinh vật. 
+ Qua bài này, HS giải thích được sự thích nghi của sinh vật trong tự nhiên từ đó có biện 
pháp chăm sóc sinh vật thích hợp.
2. Kĩ năng:
+ Rèn kĩ năng hoạt động nhóm.
+ Rèn kĩ năng tư duy tổng hợp, suy luận.
3. Thái độ 
- Giáo dục ý thức bảo vệ thiên nhiên và môi trường sống của sinh vật
4. Năng lực:
- Năng lực tư duy sáng tạo, tự học, tự giải quyết vấn đề
- Năng lực hợp tác trong quá trình thảo luận.
II. ĐỒ DÙNG DẠY - HỌC
Tranh phóng to H 43.1; 43.2 ; 43.3 SGK
Bảng 43.1 và 43.2 SGK 
III. HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC
1.Kiểm tra: GV nêu câu hỏi:
? Tìm đặc điểm khác nhau giữa thực vật ưa sáng và ưa bóng? Cho Ví dụ cụ thể
? Ánh sáng có ảnh hưởng tới động vật như thế nào ? 
2.Bài mới:
A.Khởi động:
- Mục tiêu: Tạo tình huống/vấn đề học tập mà HS chưa thể giải quyết được ngay...kích 
thích nhu cầu tìm hiểu, khám phá kiến thức mới. 
GV yêu cầu hs tìm hiểu xem giới hạn chịu đựng về nhiệt độ của các nghành sinh vật đã 
học ở lớp 7. Rút ra sự liên quan giữa tiến hóa về tổ chức cơ thể và giới hạn về nhiệt độ.
B.Hình thành kiến thức:
- Mục tiêu: Trang bị cho HS những KT mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập 
nêu ra ở HĐ Khởi động.
Hoạt động 1:
TÌM HIỂU ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT 
 Mục tiêu cần đạt: 
HS phân tích được ảnh hưởng của nhiệt độ tới hình thái và đặc điểm sinh lí của thực vật 
và động vật 
Nêu được ảnh hưởng của nhiệt độ tới tập tính của sinh vật và phân biệt nhóm sinh vật 
 Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung B1:GV yêu cầu HS nghiên - HS nghiên cứu nội dung I Ảnh hưởng của nhiệt độ 
 cứu nội dung thông tin SGK. thông tin SGK, trả lời câu lên đời sống sinh vật:
 + Sinh vật sống được ở hỏi. Nhiệt độ môi trường ảnh 
 khoảng nhiệt độ nào? - Nhiệt độ mà sinh vật sống hưởng tới hình thái, hoạt 
 B2:GV yêu cầu HS trả lời được là 00C – 500C động sinh lý của sinh vật.
 câu hỏi: Nhiệt độ ảnh hưởng - HS nghiên cứu thông tin - Hình thành hai nhóm 
 tới cấu tạo cơ thể sinh vật nêu được: nhiệt độ ảnh hưởng sinh vật: 
 như thế nào? tới các hoạt động sinh lý,sinh - Sinh vật hằng nhiệt: là 
 B3: GV phân biệt sinh vật thái của sinh vật. sinh vật có nhiệt độ cơ thể 
 hằng nhiệt và sinh vật biến không phụ thuộc nhiệt độ 
 nhiệt. - HS thảo luận hoàn thành môi trường sống 
 - Yêu cầu HS hoàn thành bảng 43.1 SGK. - Sinh vật biến nhiệt: là 
 bảng 43.1 SGK - Đại diện nhóm trình bày, sinh vật có nhiệt độ cơ thể 
 B4:GV : Nhiệt độ ảnh hưởng nhóm khác nhận xét bổ sung phụ thuộc vào nhiệt độ 
 tới đời sống sinh vật như thế môi trường sống (nhưng 
 nào? trong giới hạn của loài)
Hoạt động 2:
TÌM HIỂU ẢNH HƯỞNG CỦA ĐỘ ẨM LÊN ĐỜI SỐNG CỦA SINH VẬT 
Mục tiêu cần đạt: - Phân tích được ảnh hưởng của độ ẩm lên đời sống động vật và thực 
vật 
 Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung
 B1:GV yêu cầu HS nghiên HS nghiên cứu thông tin - Sinh vật thích nghi với 
 cứu nội dung thông tin SGK. SGK. Thảo luận: Hoàn thành môi trường sống có độ ẩm 
 Hoàn thành bảng 43.1 bảng 43.2 (bảng phụ) khác nhau. Từ đó hình 
 B2:GV nhận xét chung và - Đại diện nhóm trình bày, thành nhóm sinh vật
 đưa ra bảng kiến thức chuẩn nhóm khác nhận xét bổ sung * Thực vật:
 B3:GV tiếp tục đặt câu hỏi + Nhóm ưa ẩm: lúa nước, 
 - HS nêu được: ảnh hưởng dương xỉ, cây ráy 
 + Nơi sống ảnh hưởng tới đặc tới hình thái, sinh lý của sinh + Nhóm chịu hạn: xương 
 điểm nào của sinh vật? vật rồng, thông, phi lao 
 - HS khái quát kiến thức từ * Động vật
 B4:GV? Độ ẩm ảnh hưởng nội dung trên + Nhóm ưa ẩm: giun đất, 
 tới đời sống sinh vật như thế ếch nhái 
 nào? + Nhóm ưa khô: Thằn lằn 
 , Rắn, lạc đà 
Kết luận chung: HS đọc kết luận trong SGK
3.Củng cố:
- Mục tiêu: Giúp HS hoàn thiện KT vừa lĩnh hội được.
 ? Nhiệt độ và độ ẩm ảnh hưởng lên đời sống của sinh vật như thế nào ? Cho ví dụ minh 
hoạ
 ? Tập tính của động vật và thực vật phụ thuộc vào nhân tố sinh thái nào
4.Vận dụng, mở rộng: Mục tiêu: 
- Giúp HS vận dụng được các KT-KN trong cuộc sống, tương tự tình huống/vấn đề đã 
học.
- Giúp HS tìm tòi, mở rộng thêm những gì đã được học, dần hình thành nhu cầu học tập 
suốt đời. 
- Sưu tầm tư liệu về rừng cây, nốt rể đậu, địa y.
5.Dặn dò:
- Học bài, trả lời câu hỏi SGK
- Đọc mục “Em có biết”