Kế hoạch bài dạy Khoa học tự nhiên Lớp 6 (Sách Cánh diều) - Phân môn Sinh học - Tiết 73+74: Chủ đề Stem “Cùng nhau làm sữa chua” - Năm học 2021-2022 - Trần Mạnh Hùng

 Trường THCS Sơn Tiến Giáo án KHTN (Hóa học - Sinh học) 6
Ngày soạn: 06/05/2022
Ngày giảng: 09/05/2022
 Tiết 73, 74 CHỦ ĐỀ STEM “CÙNG NHAU LÀM SỮA CHUA”
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức : 
 - Nêu được đặc điểm hoạt động của vi khuẩn lên men lactic.
 - Trình bày được các ứng dụng của vi khuẩn lên men lactic trong đời sống hằng ngày
 - Liệt kê được các nguyên vật liệu sản xuất sữa chua
 - Phân tích được quy trình làm sữa chua theo quy trình thủ công
2. Năng lực: 
2.1 Năng lực chung
- NL tự học và tự chủ: nghiên cứu quy trình làm sữa chua, báo cáo kết quả trong phiếu học 
tập.
- NL giao tiếp và hợp tác: làm việc nhóm để làm sữa chua, báo cáo kết quả theo mẫu. 
- NL GQVĐ và sáng tạo: đề xuất các biện pháp để tạo thêm các mùi vị tự nhiên cho sữa 
chua.
2.2. Năng lực khoa học tự nhiên
- Vận dụng kiến thức về vi khuẩn để làm sữa chua.
3. Phẩm chất: 
- Chăm học: chịu khó tìm tòi tài liệu và thực hiện các nhiệm vụ cá nhân nhằm tìm hiểu về 
cách làm sữa chua
- Có trách nhiệm trong hoạt động nhóm, chủ động nhận và thực hiện nhiệm vụ được giao.
- Trung thực, cẩn thận ghi chép lại các thông tin quan sát được 
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Thiết bị, dụng cụ
 - Kính hiển vi có độ phóng đại 1000 - Nước cất
 - Bộ lam kính và lamen - cốc thủy tinh
 - ống nhỏ giọt - Ấm đun nước
 - Nhiệt kế - Thùng xốp có nắp
 - Giấy thấm, cốc 1,2 lít, thìa trộn - Lọ thủy tinh nhỏ có nắp
2. Nguyên liệu, mẫu vật
- Hai hộp sữa chua không đường để ở nhiệt độ phòng (khoảng 25 oC trước khi thực hiện 1 -
2 giờ)
- Một hộp sữa đặc có đường (380gam)
- Nước lọc hoặc sữa tươi (1 lít)
- Bút, giấy, màu để làm tờ rơi, quảng cáo.
III. KẾ HOẠCH TỔ CHỨC TRẢI NGHIỆM
Hình thức hoạt động Theo nhóm
Thời điểm Sau khi học xong bài Vi khuẩn
Thời gian trải nghiệm Tiết 1: hoạt động 1 và 2
 Tiết 2: hoạt động 3 và 4
Điều kiện thực hiện Có đầy đủ dụng cụ thí nghiệm, phòng thực 
 hành
 Họ và tên Giáo Viên: Trần Mạnh Hùng Năm học 2021 - 2022 1 Trường THCS Sơn Tiến Giáo án KHTN (Hóa học - Sinh học) 6
TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC
Nội dung Địa điểm Sản phẩm
Giao nhiệm vụ trải nghiệm Tại lớp Câu hỏi nghiên cứu
Thực hiện hoạt động trải Tại lớp, nhà, phòng thí Bảng số liệu thí nghiệm
nghiệm nghiệm Inforgraphic, poster
Báo cáo kết quả hoạt động Tại lớp, phòng thí nghiệm Bài báo cáo của học sinh
trải nghiệm
Đánh giá hoạt động trải Tại lớp, phòng thí nghiệm Phiếu đánh giá
nghiệm
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
 TIẾT 1: HĐ 1,2,3
Hoạt động 1: Khởi động - Giao nhiệm vụ trải nghiệm
a, Mục tiêu: Xác định vấn đề cần học tập trong bài này là cùng nhau tìm hiểu cách làm sữa 
chua và quan sát vi khuẩn lên men sữa chua dưới kính hiển vi?
b, Nội dung : HS trả lời các câu hỏi mà giáo viên đưa ra
c, Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh 
- Sửa chua có vị chua, thơm
- Trong quá trình tạo ra dưa muối, sữa chua, pho mát đều sử dụng vi khuẩn lên men lactic. 
Trong điều kiện không có oxygen, vi khuẩn này sẽ phân giải các chất trong nguyên liệu, 
sinh ra acid lactic tạo ra hương thơm và vị chua đặc trưng cho món ăn.
d, Tổ chức thực hiện: 
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV yêu cầu HS trả lời các câu hỏi: + Cho HS ăn thử hộp sữa chua và nhận xét mùi vị của 
nó?
+ Em hãy giải thích nguyên nhân tạo ra vị chua?
* Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập HS: Trả lời các câu hỏi 
* Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận: Gv gọi đại diện học sinh trả lời câu hỏi
* Bước 4: Kết luận: GV dẫn dắt HS 
GV: Hôm nay, chúng ta sẽ tiến hành tìm hiểu thành phần sữa chua, cách làm sữa chua.
Hoạt động 2: Tìm hiểu các nguyên, vật liệu làm sữa chua
a, Mục tiêu: Xác định các nguyên liệu và vật liệu làm sữa chua
b, Nội dung: - Dành cho toàn lớp (6 nhóm) tìm hiểu trước tại nhà theo sự gợi ý của GV, 
HS tìm hiểu ở nhà theo nhóm và hoàn thành phiếu học tập số 1
c, Sản phẩm: 
 * Các chủng dùng để làm sữa chua gồm có: 
- Lactobacillus bulgaricus - ưa nhiệt, phát triển tốt ở 40-44 độ C, lên men sữa;
- Streptococcus thermophilus - ưa nhiệt, phát triển tốt ở 35-42 độ C, lên men sữa;
* Các nguyên, vật liệu sử dụng làm sữa chua (Trả lời PHT số 1)
 Nguyên liệu: - Hai hộp sữa chua không đường để ở nhiệt độ phòng (khoảng 25 oC trước 
khi thực hiện 1 -2 giờ)
- Một hộp sữa đặc có đường (380gam)
- Nước lọc hoặc sữa tươi (1 lít)
Vật liệu: cốc thủy tinh - Ấm đun nước - Thùng xốp có nắp - Lọ thủy tinh nhỏ có nắp
 Họ và tên Giáo Viên: Trần Mạnh Hùng Năm học 2021 - 2022 2 Trường THCS Sơn Tiến Giáo án KHTN (Hóa học - Sinh học) 6
d, Tổ chức thực hiện: 
- GV giao nhiệm vụ: + Chia thành 6 nhóm HS tìm hiểu trước tại nhà và hoàn thành phiếu 
học tập số 1
+ GV gợi ý: Tiết học trước chúng ta đã biết, vi khuẩn có thể được sử dụng trong chế biến 
thực phẩm như sữa chua. Bạn hãy cho biết vi khuẩn đó có tên la tinh là gì? Thích ứng 
trong điều kiện nhiệt độ như thế nào, cần sử dụng vật liệu gì để lên men? 
- Thực hiện nhiệm vụ học tập
+ HS: Tìm hiểu ở nhà trả lời vào phiếu học tập số 1 
- Báo cáo kết quả và thảo luận: Đại diện nhóm HS báo cáo kết quả qua phiếu học tập
- Kết luận: GV nhấn mạnh các nguyên liệu và vật liệu để làm sữa chua
Hoạt động 3: Tìm hiểu qui trình làm sữa chua
a, Mục tiêu: Xác định qui trình làn sữa chua, cách làm
b, Nội dung: HS hoạt động nhóm tìm hiểu quy trình làm sữa chua và tiến hành làm sữa 
chua (tại nhà)
c, Sản phẩm: Quy trình làm sữa chua:
- Đổ sữa đặc ra thau lớn. Bạn có thể dùng ca nhựa hoặc cốc thủy tinh 1lit. Dùng lon đựng 
sữa đặc vừa rồi đong thêm 1 lon nước sôi và 2 lon nước đun sôi để nguội vào thau sữa đặc.
- Khuấy đều cho sữa đặc tan hoàn toàn rồi cho sữa chua men cái vào (nếu bạn cho sữa 
chua men cái vào quá sớm, gặp nước sôi sẽ làm hỏng men).
- Cho hỗn hợp sữa vào hũ đựng và đậy nắp lại rồi đem đi ủ ở nhiệt độ 35- 40 độ C
- Ủ trong vòng 6-12h thì lấy sữa chua để vào ngăn mát tủ lạnh dung dần
d, Tổ chức thực hiện
- GV: giao nhiệm vụ cho 6 nhóm ( chuẩn bị ở nhà):
+ tìm hiểu qui trình làm sữa chua
- HS thực hiện nhiệm vụ học tập
+ Trình bày các bước làm sữa chua: sử dụng các từ khóa ngắn gọn, súc tích; có hình ảnh 
minh họa; bố trí logic theo các bước trong quy trình; có thể vẽ trên giấy (roki, A1) hoặc 
thiết kế trên máy tính. 
+ Thực hành làm sữa chua tại nhà tiết sau báo cáo
- Báo cáo kết quả và thảo luận: Bắt ngẫu nhiên nhóm HS
+ 3 nhóm báo cáo Phiếu học tập số 1
+ 3 nhóm báo cáo qui trình làm sữa chua
- Kết luận: GV yêu cầu HS các nhóm sau khi tìm hiểu qui trình làm sữa chua thì nghiên 
cứu kĩ và tiến hành làn tại nhà sẽ báo cáo kết quả vào tiết sau- đồng thời chuẩn bị theo 
nhóm để báo cáo trước lớp những điều cần lưu ý khi làm sữa chua
TIẾT 2: HOẠT ĐỘNG 3+ 4
Hoạt động 4: Báo cáo kết quả hoạt động làm sữa chua ở nhà những điều lưu ý
a, Mục tiêu: HS trình bày kết quả thực hành làm sữa chua ở nhà, có sản phẩm để minh 
chứng
b, Nội dung: HS chuẩn bị sản phẩm, nội dung các nhiệm vụ và trình bày trước lớp
c, Sản phẩm: Sữa chua tự làm của HS và phần poster hoặc sơ đồ tư duy về quy trình làm 
sữa chua và cách sử dụng sữa chua an toàn.
D, Tổ chức thực hiện
- Bước 1: GV Chia nhóm và làm việc.
* Có 6 nhóm, mỗi nhóm bóc thăm chọn một trong các nhiệm vụ sau: (chuẩn bị ở nhà)
 Họ và tên Giáo Viên: Trần Mạnh Hùng Năm học 2021 - 2022 3 Trường THCS Sơn Tiến Giáo án KHTN (Hóa học - Sinh học) 6
 + Thiết kế poster về “Cách bảo quản sữa chua an toàn”: lực chọn hình ảnh minh họa 
phù hợp; mô tả ngắn gọn, dễ hiểu; có thể vẽ trên giấy roki hoặc thiết kế trên máy tính. (3 
nhóm)
 + Thiết kế sơ đồ tư duy hoặc poster về “giá trị dinh dưỡng và cách sử dụng sữa chua an 
toàn”: lựa chọn nội dung cơ bản; chọn từ khóa ngắn gọn, súc tích; có thể vẽ trên giấy roki 
hoặc thiết kế trên máy tính. (3 nhóm)
* Làm sản phẩm: thảo luận, thống nhất nội dung; thiết kế nháp trên giấy; hoàn chỉnh và 
thiết kế.
- Bước 2: HS Triển lãm sản phẩm và giới thiệu sản phẩm trước lớp.
* Một số câu hỏi bổ sung.
 Câu 1. (Cách bảo quản sữa chua) Tại sao phải để sữa chua ở ngăn mát hoặc ở nhiệt 
độ khoảng 4-10oC?
 Dự kiến câu trả lời: 
 Vì khi ở nhiệt độ bình thường(nhiệt độ phòng), sữa chua ở trạng thái lỏng, vi khuẩn 
có hại sẽ xâm nhập, sản xuất ra một số chất gây độc cho cơ thể, dẫn đến ngộ độc (rối loạn 
tiêu hóa: nôn, mửa, có khả năng gây nguy hiểm tính mạng).
 Khi ở nhiệt độ 0oC, trạng thái đông đá, vi khuẩn có lợi trong sữa chua sẽ bị chết, nên 
không còn tác dụng tốt trong việc kích thích hệ tiêu hóa hoạt động.
 Câu 2: (Giá trị dinh dưỡng và cách sử dụng sữa chua an toàn) Có nên sử dụng sữa 
chua khi đang đói bụng hay không?
 TL: Không nên ăn lúc đói. Vì nếu ăn sữa chua vào lúc đói thì men lactic dễ bị hủy 
hoại và tác dụng của sữa chua sẽ mất đi rất nhiều. Độ pH thích hợp để men lactic sinh 
trưởng và phát triển tốt là 4 - 5 trở lên; còn dịch vị trong dạ dày lúc đói có độ pH từ 2 trở 
xuống nên các vi khuẩn lactic có trong sữa chua sẽ bị tiêu diệt. Bên cạnh đó, còn làm cho 
chúng ta dễ bị viêm loét dạ dày.
 - Kết luận: GV khen các nhóm làm tốt và cho điểm
Hoạt động 5: Quan sát tế bào vi khuẩn trong sữa chua
- GV: Làm cách nào để có thể quan sát được vi khuẩn trong sữa chua?
- HS: Làm tiêu bản chứa sữa chua, sau đó quan sát dưới kính hiển vi
- GV: Chia nhóm trải nghiệm: 6 nhóm. Các bước tiến hành:
a. Chuẩn bị lam kính chứa mẫu vật
- Lấy một thìa sữa chua không đường pha loãng với 10ml nước cất
- Dùng ống nhỏ giọt hút một lượng nhỏ dịch đã pha loãng, nhỏ một giọt lên lam kính
- Đậy lamen lên mẫu vật
- Dùng giấy thấm nhẹ quanh viền lamen để loại bỏ nước thừa
b. Quan sát dưới kính hiển vi
- Đặt lam kính đã chuẩn bị lên bàn kính hiển vi và nhìn từ ngoài (chưa qua thị kính) để 
điều chỉnh cho vùng có mẫu vaajttreen lam kính vào giữa vùng sáng.
- Quan sát toàn bộ lam kính tại độ phóng đại 400 để bước đầu xác định vị trí có nhiều vi 
khuẩn
- Chỉnh vùng có nhiều vi khuẩn vào giữa trường kính và chuyển sang quan sát tại độ phóng 
đại 1000 để quan sát rõ hơn hình dạng của vi khuẩn.
- Mỗi nhóm học sinh viết một bản báo cáo kết quả quan sát của nhóm hoàn thành phiếu 
học tập số 2
 Họ và tên Giáo Viên: Trần Mạnh Hùng Năm học 2021 - 2022 4 Trường THCS Sơn Tiến Giáo án KHTN (Hóa học - Sinh học) 6
PHỤ LỤC
Lớp: . Nhóm: .
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
 1. Chủng vi sinh vật(điều kiện nhiệt độ, môi trường lên men):
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
 2. .............................................................................................................................................N
 guyên, vật liệu: 
- Nguyên liệu sử dụng/ tác dụng(để làm gì):
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
- Vật liệu sử dụng/ tác dụng(để làm gì): 
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
- Nhóm trưởng của mỗi nhóm thực hiện: Bảng phân công nhiệm vụ
STT Họ và tên thành viên Nhiệm vụ Thời gian hoàn Kết quả đạt 
 thành được
1 Bùi Văn A Tìm tư liệu, hình ảnh
2 Nguyễn Thị B Chuẩn bị dụng cụ, 
 nguyên vật liệu
3 .. Thiết kế
4 Vẽ
5 . Trình bày sản phẩm
- Mỗi thành viên trong nhóm nhận được phiếu đánh giá theo mẫu: Bảng đánh giá đồng 
đẳng
Họ và tên người đánh giá: ..
 Họ và tên Giáo Viên: Trần Mạnh Hùng Năm học 2021 - 2022 5 Trường THCS Sơn Tiến Giáo án KHTN (Hóa học - Sinh học) 6
Nhóm: .
Đánh giá mỗi tiêu chí theo mức độ thang đo như sau:
- Tốt hơn các bạn khác: 2.0 điểm
- Tốt bằng các bạn khác: 1.5 điểm
- Không tốt bằng các bạn khác: 1.0 điểm
- Không giúp được gì cho nhóm: 0 điểm
- Cản trở công việc của nhóm: - 0.5 điểm
 Nhiệt Tích cực Phối Chấp Hoàn thành Tổng 
 Tiêu chí tình, có thảo luận, hợp với hành nhiệm vụ điểm
 trách Đưa ra ý các bạn kỉ đúng thời 
 nhiệm kiến có giá trong luật gian
Tên thành viên với nhóm trị nhóm. 
4. Đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm
Mức (1): HS tự lực thực hiện
Mức (2): GV định hướng thông qua 1 gợi ý HS mới thực hiện được
Mức (3): GV định hướng thông qua 2 gợi ý trở lên HS mới thực hiện được
Mức (4): GV định hướng nhưng HS vẫn không thực hiện được.
Phiếu đánh giá số 1: Đánh giá năng lực khoa học tự nhiên của học sinh
Kỹ năng Tiêu chí Mức đáp ứng tiêu chí
 Tốt Khá TB Yếu
Quan sát Lựa chọn vị trí làm phù hợp, vị trí để 
 thùng ủ sau khi làm
 Vệ sinh sau khi làm thí nghiệm.
 Lựa chọn hình ảnh, thông tin sắp xếp 
 logic trên bài báo cáo
 Vẽ hình ảnh vi khuẩn trong sữa chua sau 
 khi xem trên kính hiển vi
Đo lường Điều chỉnh lượng nguyên liệu phù hợp 
 khi làm sữa chua 
 Điều chỉnh được độ phóng đại kính hiển 
 vi phù hợp khi quan sát
 Chọn thời gian ủ cho phù hợp
 Họ và tên Giáo Viên: Trần Mạnh Hùng Năm học 2021 - 2022 6 Trường THCS Sơn Tiến Giáo án KHTN (Hóa học - Sinh học) 6
Suy luận Phân tích và chọn lọc được các dữ liệu 
 đã thu thập để phục vụ cho bài báo cáo
Trao đổi Trình bày thứ tự qui trình thực hiện làm 
thông tin khoa sữa chua, giải thích rõ từng bước.
học Thiết kế, vẽ, hoàn thành bài báo cáo 
 nghiên cứu
Thí nghiệm Thực hiện đúng các bước làm sữa chua.
 Thực hiện các bước làm sữa chua cẩn 
 thận, không đổ, dây bẩn ra ngoài. CHÚ 
 Ý CẨN THẬN KHI SỬ DỤNG 
 NHIỆT KẾ
 Học sinh chỉ ra được các dụng cụ cần 
 dùng khi quan sát
Vận dụng Đề xuất cách bảo quản sữa chua an toàn
 Nêu giá trị dinh dưỡng và cách sử dụng 
 sữa chua an toàn
Phiếu đánh giá số 2: Đánh giá năng lực ngôn ngữ của học sinh
Kỹ năng Tiêu chí Mức đáp ứng tiêu chí
 Tốt Khá TB Yếu
Diễn đạt Rõ ràng, súc tích
 Phong cách tự tin, diễn đạt lưu loát, 
 truyền cảm
 Phân phối thời gian hợp lí, trình bày 
 đúng thời gian qui định
Giao tiếp Thu hút được sự chú ý và tham gia trao 
 đổi của nhóm khác về bài báo cáo của 
 nhóm
 Trả lời thỏa đáng câu hỏi của nhóm khác
Nội dung Nêu được các các bước làm sữa chua
 Giải thích được từng bước thực hiện
 Nêu được nhiệm vụ thiết kế
 Thể hiện rõ tiến trình thực hiện
 Nêu được câu hỏi nghiên cứu, nhiệm vụ 
 quan sát
Hình thức Viết đúng chính tả, lời văn mạch lạc
 Nội dung chính xác
 Nội dung logic, chặt chẽ, hợp lí
 Họ và tên Giáo Viên: Trần Mạnh Hùng Năm học 2021 - 2022 7