Giáo án Sinh học Lớp 8 - Bài 56+57: Tuyến yên-Tuyến giáp - Tuyến tụy và tuyến trên thận - Năm học 2020-2021 - Phan Thanh Toàn

 Ngày soạn: 24/04/2021 
Tiết : 61 
 BÀI 56: TUYẾN YÊN - TUYẾN GIÁP
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
-Trình bày được vị trí, cấu tạo, chức năng của tuyến yên và tuyến giáp.
-Xác định rõ mối quan hệ nhân quả giữa hoạt động của các tuyến với các bệnh do 
hoocmôn của các tuyến đó tiết ra quá ít hoặc quá nhiều.
2. Kỹ năng: 
-Rèn kỹ năng quan sát, phân tích kênh hình.
-Rèn kỹ năng hoạt động nhóm.
3. Thái độ:
-Giáo dục ý thức giữ gìn sức khoẻ, bảo vệ cơ thể.
4. Năng lực:
-Năng lực tư duy sáng tạo, tự học, tự giải quyết vấn đề
-Năng lực phản hồi, lắng nghe tích cực, hợp tác trong quá trình thảo luận.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC : 
 - Máy chiếu
III. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC :
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra:
-So sánh tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết ?
-Nêu vai trò của hooc môn. Từ đó xác định tầm quan trọng của hệ nội tiết ?
3. Bài mới
a. Khởi động:
- Mục tiêu: Tạo tình huống/vấn đề học tập mà HS chưa thể giải quyết được 
ngay...kích thích nhu cầu tìm hiểu, khám phá kiến thức mới.
- GV: Treo tranh hình ảnh người bị bướu cổ
? Người trong tranh bị bệnh gì? Nguyên nhân nào gây nên bệnh trên? - HS: Hoạt động nhóm để hoàn thành bào bảng nhóm
- GV: Hướng dẫn để đưa ra kết quả.
Vậy làm thế nào để phòng tránh được bệnh bướu cổ, chúng ta sẽ cùng nhau nghiên 
cứu trong bài hôm nay:
b. Hình thành kiến thức:
- Mục tiêu: Trang bị cho HS những KT mới liên quan đến tình huống/vấn đề học 
tập nêu ra ở HĐ Khởi động.
 Tuyến yên và tuyến giáp là 2 tuyến có vai trò rất quan trọng đối với hoạt 
động của cơ thể. Vậy các tuyến đó có cấu tạo và chức năng như thế nào?
 Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học Nội dung
 sinh
 Hoạt động 1 : I. Tuyến yên:
 Mục tiêu: Trình bày được vị trí, - HS quan sát tranh - Vị trí: nằm ở nền sọ, có 
 cấu tạo, chức năng của tuyến yên 55.3, nghiên cứu kỹ liên quan đến vùng dưới 
 và tuyến giáp. thông tin và bảng đồi.
 + Tuyến yên nằm ở đâu ? có cấu 56.1, trả lời - Cấu tạo: gồm 3 thuỳ:
 tạo như thế nào ? + Thuỳ trước.
 + Hooc môn tuyến yên tác động + Thuỳ giữa.
 với những cơ quan nào ? + Thuỳ sau.
 B1: Gv hoàn thiện lại kiến thức: - Hoạt động của tuyến: 
 Có thể nêu thêm một số thông tin chịu sự điều khiển trực 
 như SGV. tiếp hoặc gián tiếp của hệ 
 B2: Gv gọi 1, 2 HS đọc lại thông thần kinh.
 tin bảng 56.1. - 1 hoặc 2 HS đọc - Vai trò:
 B3: Gv đưa thêm tranh ảnh, bảng 56.1, lớp theo + Tiết hoocmôn kích 
 thông tin liên quan đến các bệnh dõi, ghi nhớ tên thích hoạt động của nhiều 
 do hoocmôn tiết nhiều hoặc ít. hoocmôn và tác tuyến nội tiết khác.
 dụng của chúng. + Tiết hooc môn ảnh 
 hưởng tới một số quá 
 2 trình sinh lí trong cơ thể.
 Hoạt động 2 : II. Tuyến giáp: 
 Mục tiêu: Xác định rõ mối quan - HS quan sát hình - Vị trí: nằm trước sụn 
 hệ nhân quả giữa hoạt động của 56 – 2 trả lời câu giáp của thanh quản nặng 
 các tuyến với các bệnh do hỏi: 20 - 25g.
 hoocmôn của các tuyến đó tiết ra - Một số HS phát - Hoocmôn là Tiroxin, có 
 quá ít hoặc quá nhiều. biểu, lớp bổ sung. vai trò quan trọng trong 
 + Nêu vị trí tuyến giáp ? trao đổi chất và chuyển 
 + Cấu tạo và chức năng của hoá ở tế bào.
 tuyến giáp ? - Tuyến giáp cùng tuyến 
 B1: Gv tổng kết lại các ý kiến. cận giáp có vai trò trong 
 + Nêu ý nghĩa của cuộc vận điều hoà trao đổi canxi và 
 động “toàn dân dùng muối iôt” phot pho trong máu.
 B2: Gv đưa thêm thông tin về 
 vai trò của tuyến yên trong điều - HS dựa vào thông 
 hoà hoạt động tuyến giáp. tin SGK và kiến 
 + Phân biệt bệnh bazơđô với thức thực tế, thảo 
 bệnh bướu cổ do thiếu iôt ? luận trong nhóm, 
 thống nhất ý kiến.
4. Củng cố
- Mục tiêu: Giúp HS hoàn thiện KT vừa lĩnh hội được.
-HS kết luận chung SGK.
- Gv yêu cầu HS hoàn thành bảng 56.2 SGK.
5. Vận dụng, mở rộng:
?: Phân biệt Bazơđô với bệnh bướu cổ do thiếu iot?
-Bệnh Bazơđô là do tuyến giáp hoạt động mạnh tiết nhiều hoocmon làm tăng 
cường trao đổi chất, tăng tiêu dùng ô xi, nhịp tim tăng, người bệnh hồi hộp căng 
thẳng mất ngủ sút cân nhanh
 3 -Bệnh bướu cổ là do thiếu iot trong khẩu phần hàng ngày, tuyến giáp không tiết 
hoocmon Tirôxin, tuyến yên tiết hoocmon thúc đẩy tuyến giáp tăng cường hoạt 
động gây phì đại tuyến
6. Hướng dẫn về nhà
-Học bài – trả lời các câu hỏi cuối bài.
-Đọc mục “em có biết”
-Ôn lại chức năng tuyến tụy
 4 Ngày soạn: 24/04/2021 
Tiết : 62
 BÀI 57: TUYẾN TỤY VÀ TUYẾN TRÊN THẬN
I. MỤC TIÊU 
1. Kiến thức:
-Phân biệt chức năng nội tiết và ngoại tiết của tuyến tụy dựa trên cấu tạo 
-Sơ đồ hoá chức năng của tuyến tụy trong sự điều hoà đường huyết.
-Trình bày các chức năng của tuyến trên thận dựa trên cấu tạo của tuyến.
2. Kỹ năng: Phát triển kỹ năng quan sát và phân tích kênh hình.
3. Thái độ: Giáo dục ý thức giữ gìn sức khoẻ, bảo vệ cơ thể.
4. Năng lực:
-Năng lực tư duy sáng tạo, tự học, tự giải quyết vấn đề
-Năng lực phản hồi, lắng nghe tích cực, hợp tác trong quá trình thảo luận.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC : 
- Tranh phóng to hình 57.1 và 57.2 SGK.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC :
 1. Ổn định tổ chức
 2. Kiểm tra
- Nêu vị trí, cấu tạo và chức năng của tuyến yên ?
- Phân biệt bệnh Bazơđô với bệnh bướu cổ do thiếu iốt ?
3. Bài mới :
a. Khởi động:
- Mục tiêu: Tạo tình huống/vấn đề học tập mà HS chưa thể giải quyết được 
ngay...kích thích nhu cầu tìm hiểu, khám phá kiến thức mới.
Trò chơi nhanh mắt, nhanh tay.
? Sắp xếp các tuyến sau vào hai cột: tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết.
Tuyến trên thận, tuyến tuỵ, tuyến ức, tuyến tùng, tuyến giáp, tuyến cận giáp, tuyến 
sinh dục, tuến yên, tuyến ruột, tuyến vị, tuyến nước bọt, tuyến gan, tuyến lệ.
 5 - HS: Thực hiện nhanh trong vòng 2 phút để hoàn thành bảng nhóm
? Trong các tuyến trên, tuyến tuỵ có điểm gì đặc biệt?
- HS: Tuyến pha
- GV: Tuyến tuỵ và tuyến trên thận là 2 tuyến có vai trò quan trọng trong chuyển 
hoá vật chất và năng lượng. Vậy chúng có cấu tạo như thế nào, đảm nhận chức 
năng ra sao, đó chính là nội dung của bài ngày hôm nay:
b. Hình thành kiến thức:
- Mục tiêu: Trang bị cho HS những KT mới liên quan đến tình huống/vấn đề học 
tập nêu ra ở HĐ Khởi động.
 Tuyến tụy và tuyến trên thận có vai trò quan trọng trong điều hoà lượng 
đường trong máu. Vậy hoạt động của 2 tuyến này như thế nào ?
 Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung
 Hoạt động 1 : I. Tuyến tụy:
 Mục tiêu: Phân biệt chức - HS nêu rõ 2 chức năng: - Tuyến tụy vừa làm chức 
 năng nội tiết và ngoại tiết tiết dịch tiêu hoá và hooc năng ngoại tiết vừa làm 
 của tuyến tụy dựa trên cấu môn. chức năng nội tiết.
 tạo - Chức năng nội tiết do các 
 + Hãy nêu chức năng của - HS quan sát tranh, kết tế bào đảo tụy thực hiện.
 tuyến tụy mà em biết ? hợp thông tin SGK → trả + Tế bào : tiết glucagôn 
 B1: Gv treo tranh phóng to lời biến đổi glicôgen → 
 hình 57.1 → trả lời câu hỏi glucôzơ
 + chức năng nội tiết của + Tế bào  : tiết insulin 
 tuyến tụy do bộ phận nào biến đổi glucôzơ → 
 của tuyến đảm nhiệm ? glicôgen
 + các hooc môn của tuyến - HS thảo luận nhóm. - Nhờ tác dụng đối lập của 
 tụy là hooc môn nào ? vai Đại diện nhóm, phát biểu 2 loại hooc môn → tỉ lệ 
 trò của chúng là gì ? các nhóm khác bổ sung. đường huyết luôn ổn định 
 B2:GV yêu cầu HS dựa → đảm bảo hoạt động sinh 
 vào hiểu biết về vai trò của lí của cơ thể diễn ra bình 
 6 hooc môn tuyến tụy → thường.
Trình bày cơ chế điều hoà 
lượng đường trong máu 
giữ ở mức ổn định ?
B3: Gv liên hệ tình trạng 
bệnh lí.
+ Bệnh tiểu đường.
+ Chứng hạ đường huyết.
B4: GV đặt vấn đề chuyển 
sang mục II :về điều hòa tỉ 
lệ đường trong máu, ngoài 
tuyến tụy còn có sự tham 
gia của tuyến trên thận
Hoạt động 2 : II. Tuyến trên thận: 
Mục tiêu: Sơ đồ hoá chức - HS quan sát hình vẽ, - Vị trí: gồm một đôi nằm 
năng của tuyến tụy trong làm việc độc lập với trên đỉnh 2 quả thận.
sự điều hoà đường huyết. SGK - Cấu tạo:
+ Trình bày khái quát cấu - 1 HS lên mô tả vị trí, + Phần vỏ: 3 lớp.
tạo của tuyến trên thận ? cấu tạo của tuyến trên + Phần tuỷ:
- Gv gọi HS lên trình bày. tranh - Chức năng: SGK
+ Nêu chức năng của các - HS trình bày lại vai trò 
hooc môn tuyến trên thận : của các hooc môn như 
+ Vỏ tuyến ? phần thông tin SGK
+ Tủy tuyến ?
- Hooc môn phần tủy 
tuyến trên thận cùng 
glucagôn → điều chỉnh 
lượng đường huyết.
4. Củng cố: 
 7 - Mục tiêu: Giúp HS hoàn thiện KT vừa lĩnh hội được.
-HS đọc kết luận chung SGK. 
5. Vận dụng, mở rộng:
? Lập sơ đồ tóm tắt vai trò của hoocmon tuyến tụy tiết ra.
6. Hướng dẫn về nhà
-Học bài - trả lời các câu hỏi cuối bài.
-Đọc mục “em có biết”
-Chuẩn bị trước bài 58 “Tuyến sinh dục”
 8