Giáo án Sinh học Lớp 8 - Bài 44+45: Thực hành Tìm hiểu chức năng - Dây thần kinh tủy - Năm học 2020-2021 - Phan Thanh Toàn

 Ngày soạn: 7/3/2021 
Tiết : 48 
 BÀI 44: THỰC HÀNH: TÌM HIỂU CHỨC NĂNG
 (LIÊN QUAN ĐẾN CẤU TẠO) CỦA TỦY SỐNG
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
-Tiến hành được thí nghiệm
-Từ kết quả quan sát qua thí nghiệm :nêu được chức năng của tủy sống.
2. Kỹ năng: 
Rèn luyện kỹ năng thực hành.
3. Thái độ: 
Giáo dục tính kỷ luật, ý thức vệ sinh.
 4. Năng lực:
Năng lực tư duy sáng tạo, tự học, tự giải quyết vấn đề
Năng lực phản hồi, lắng nghe tích cực, hợp tác trong quá trình thảo luận.
 II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC.
- GV : Ếch 1 con, Bộ đồ mổ : đủ cho các nhóm, DD HCl 0,3%, 1%.
- HS : Ếch 1 con, Khăn lau, bông, Kẻ sẵn bảng 44 vào vở.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC.
1. Ổn định tổ chức.
2. Kiểm tra: 
GV kiểm tra phần chuẩn bị của học sinh
 3. Bài mới. a. Khởi động:
- Mục tiêu: Tạo tình huống/vấn đề học tập mà HS chưa thể giải quyết được 
ngay...kích thích nhu cầu tìm hiểu, khám phá kiến thức mới.
Giáo viên yêu cầu các em quan sát cách di chuyển của ếch trong lồng mà các em đã 
mang đi. 
Ếch di chuyển như thế nào? Học sinh trả lời theo kiểu nhảy cóc.
Giáo viên hướng dẫn học sinh cách phá hủy não của ếch sau đó yêu cầu học sinh 
thả ếch vào lồng đã mang đi
Giáo viên: Em nhận xét xem ếch sau khi hủy não có di chuyển không?
Học sinh: ếch vẫn cử động được các chi một số con còn nhảy trong lồng.
Giáo viên: Vì sao khi đã hủy não rồi mà ếch vẫn còn có khả năng co cơ ở các chi 
như vậy? Để tìm hiểu vấn đề này chúng ta cùng nghiên cứu bài thực hành 
b. Hình thành kiến thức:
- Mục tiêu: Trang bị cho HS những KT mới liên quan đến tình huống/vấn đề học 
tập nêu ra ở HĐ Khởi động.
 Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung
 Hoạt động 1 : I. Tìm hiểu chức năng 
 của tuỷ sống
 Mục tiêu: Tiến hành - HS từng nhóm chuẩn bị 
 công tác thí nghiệm qui ếch tủy theo hướng dẫn.
 định.
 - Đọc kĩ 3 thí nghiệm các 
 B1: Gv giới thiệu cách nhóm phải làm.
 huỷ não ếch (ếch tuỷ)
 + yêu cầu HS tiến hành 
 - Các nhóm lần lượt làm 
 thí nghiệm 1, 2, 3 ở bảng 
 thí nghiệm 1, 2, 3 ghi kết 
 44 trang 140 SGK.
 quả quan sát vào bảng 44.
 B2:Gv lưu ý HS sau mỗi 
 + TN1: Chi sau bên phải 
 2 lần kích thích bằng axit co.
phải rữa thật sạch chỗ da 
 + TN2 : 2 chi sau co.
có axit và để khoảng 3 - 5 
phút mới kích thích lại. + TN3 : Cả 4 chi đều co.
+ Từ kết quả thí nghiệm - Các nhóm ghi kết quả 
và hiểu biết về phản xạ, dự đoán ra nháp.
em hãy dự đoán về chức 
năng của tủy sống ?
B3: Gv ghi nhanh các dự Dự đoán: 
đoán ra 1 góc bảng.
 - Tuỷ sống có các căn cứ 
- Gv biểu diễn thí nghiệm - Một số nhóm đọc kết thần kinh điều khiển sự vận 
4, 5. quả. động của các chi
- Cách xác định vị trí vết - HS quan sát thí nghiệm, - Các căn cứ đó có sự liên 
cắt ngang tủy ở ếch vị trí ghi kết quả thí nghiệm 4 hệ với nhau
vết cắt nằm giữa khoảng và 5 vào cột trống bảng 
cách của gốc đôi dây 44.
thần kinh 1 và 2 (ở lưng).
 + TN4: chỉ 2 chi sao co.
+ Em hãy cho biết thí 
nghiệm này nhằm mục + TN5: Chỉ 2 chi trước 
đích gì ? co.
B4: Gv biểu diễn thí - Các căn cứ thần kinh 
nghiệm 6, 7. liên hệ với nhau nhờ các 
 đường dẫn truyền.
+ Qua thí nghiệm 6, 7 có 
thể khẳng định được điều - HS quan sát phản ứng 
gì ? của ếch, ghi kết quả thí 
 nghiệm 6, 7 vào bảng 44.
- Gv cho HS đối chiếu 
với dự đoán ban đầu → + TN 6: 2 chi trước 
sửa chữa câu sai. không co nữa.
 + TN 7: 2 chi sau co.
 3 - Tuỷ sống có các căn cứ 
 thần kinh điều khiển sự 
 vận động của các chi
4. Nhận xét giờ thực hành. 
 -Nhận xét về thao tác và kết quả thực hành
- Ý thức vệ sinh dụng cụ , phòng thực hành
5. Vận dụng, mở rộng:
- Mục tiêu:
-Giúp HS vận dụng được các KT-KN trong cuộc sống, tương tự tình huống/vấn đề 
đã học.
-Giúp HS tìm tòi, mở rộng thêm những gì đã được học, dần hình thành nhu cầu học 
tập suốt đời. 
- Các căn cứ điều khiển phản xạ do thành phần nào của tuỷ sống đảm nhiệm ? Thí 
nghiệm nào chứng tỏ điều đó ?
- Các căn cứ thần kinh liên hệ với nhau nhờ thành phần nào ? Thí nghiệm nào 
chứng tỏ điều đó ?
6. Hướng dẫn về nhà.
-Đọc trước BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY
-Hoàn thành báo cáo thu hoạch nộp vào tiết sau.
 4 Ngày soạn: 7/3/2021 
Tiết : 49 
 BÀI 45: DÂY THẦN KINH TỦY
I. MỤC TIÊU 
1. Kiến thức :
-Trình bày được cấu tạo và chức năng của dây thần kinh.
-Giải thích được vì sao dây thần kinh tủy là dây pha.
2. Kỹ năng : 
-Phát triển kỹ năng quan sát và phân tích kênh hình.
-Kỹ năng hoạt động nhóm
3. Thái độ : 
-GD lòng yêu thích học tập bộ môn
 4. Năng lực:
-Năng lực tư duy sáng tạo, tự học, tự giải quyết vấn đề
-Năng lực phản hồi, lắng nghe tích cực, hợp tác trong quá trình thảo luận.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC : 
- Tranh phóng to hình 45.1, 45.2, 44.1.
- Tranh câm hình 45.1 và các miếng bìa rời ghi chú thích từ 1 – 5 .
III. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC :
1. Ổn định tổ chức.
2. Kiểm tra. 
-Trình bày cấu tạo và chức năng của tủy sống ?
3. Bài mới.
 5 a. Khởi động:
- Mục tiêu: Tạo tình huống/vấn đề học tập mà HS chưa thể giải quyết được 
ngay...kích thích nhu cầu tìm hiểu, khám phá kiến thức mới.
Giáo viên từ thí nghiệm của bài trước ta thấy khi kích thích axit HCl 3% các chi 
đều co. Dựa vào bài phản xạ để giải thích kết quả đó. Học sinh trả lời: Da là cơ 
quan phản xạ => nơron hướng tâm => trung ương thần kinh => nơron li tâm => cơ 
quan phản ứng là bắp đùi làm cho chi co
Giáo viên như chúng ta đã nghiên cứu ở bài trước trung ương thần kinh trong 
trường hợp đó là tủy sống. Vậy tủy sống liên hệ với nơron hướng tâm và li tâm như 
thế nào? để tìm hiểu vấn đề này chúng ta cùng nghiên cứu bài học hôm nay
b. Hình thành kiến thức:
- Mục tiêu: Trang bị cho HS những KT mới liên quan đến tình huống/vấn đề học 
tập nêu ra ở HĐ Khởi động.
 Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung
 Hoạt động 1 : I. Cấu tạo của dây thần 
 kinh tủy: 
 Mục tiêu: Trình bày được - HS quan sát kỹ hình 
 cấu tạo và chức năng của 44.2, 45.1, đọc thông tin - Có 31 đôi dây thần kinh 
 dây thần kinh. SGK trang 142 tủy.
 + Trình bày cấu tạo dây - Một số HS trình bày cấu - Mỗi dây thần kinh tủy 
 thần kinh tủy ? tạo dây thần kinh tủy, lớp gồm 2 rễ :
 bổ sung.
 - Gv treo tranh câm hình + Rễ trước : Rễ vận động.
 45.1, gọi HS lên dán các 
 + Rễ sau : Rễ cảm giác.
 mảnh bìa chú thích vào 
 - 1 vài HS lên dán trên 
 tranh. - Các rễ tủy đi ra khỏi lỗ 
 tranh câm, lớp nhận xét, 
 gian đốt → dây thần kinh 
 bổ sung.
 tủy
 Hoạt động 2 : II. Chức năng dây thần 
 kinh tủy :
 Mục tiêu: Giải thích được - HS đọc kỹ nội dung thí 
 6 vì sao dây thần kinh tủy là nghiệm và kết quả ở bảng - Rễ trước dẫn truyền 
 dây pha. 45 SGK trang 143 → thảo xung vận động (li tâm).
 luận nhóm → rút ra kết 
 B1: GV yêu cầu HS - Rễ sau dẫn truyền xung 
 luận về chức năng của rễ 
 nghiên cứu thí nghiệm đọc cảm giác (hướng tâm).
 tủy.
 kỹ bảng 45 SGK trang 
 - Dây thần kinh tủy các 
 143 → rút ra kết luận.
 bó sợi cảm giác và vận 
 + Chức năng của rễ tủy ? - Đại diện nhóm trình bày, động nhập lại, nối với tủy 
 các nhóm khác bổ sung. sống qua rễ trước và rễ 
 - Chức năng của dây thần 
 sau → dây thần kinh tủy 
 kinh tủy ?
 là dây pha.
 B2: Gv hoàn thiện lại kiến 
 thức.
 + Vì sao nói dây thần kinh 
 tủy là dây pha ?
4. Củng cố
- Mục tiêu: Giúp HS hoàn thiện KT vừa lĩnh hội được.
 HS đọc ra kết luận chung SGK.
Trình bày cấu tạo và chức năng của dây thần kinh tủy.
 Gv gợi ý để HS trả lời câu hỏi 2 SGK. Kích thích mạnh lần lượt các chi 
tiết.
Nếu không gây co chi nào → rễ sau (rễ cảm giác) chi đó bị đứt.
Nếu chi nào co → rễ trước (rễ vận động) vẫn còn.
Nếu chi đó không co, các chi khác co → rễ trước (rễ vận động) của chi đó đứt.
5. Vận dụng, mở rộng:
- Mục tiêu:
-Giúp HS vận dụng được các KT-KN trong cuộc sống, tương tự tình huống/vấn đề 
đã học.
 7 -Giúp HS tìm tòi, mở rộng thêm những gì đã được học, dần hình thành nhu cầu học 
tập suốt đời. 
Câu hỏi 2. Trên một con ếch đã mổ để nghiên cứu rễ tủy, em Quang đã vô ý thúc 
mũi kéo làm đứt một số rễ. Bằng cách nào em có thể phát hiện được rễ nào còn, rễ 
nào mất?
- Gợi ý câu 2.
 Kích thích mạnh lần lượt các chi:
+ Nếu không gây co chi nào rễ sau (rế cảm giác) chi đó bị đứt.
+ Nếu chi nào co rễ trước (rễ vận động) vẫn còn.
+ Nếu chi đó không co, các chi khác co rễ trước( rễ vận động) của chi đó bị đứt.
6. Hướng dẫn về nhà
-Học bài, trả lời câu hỏi SGK .
-Đọc trước bài 46 “Trụ não, tiểu não, não trung gian”.
 8