Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 37: Văn bản "Ếch ngồi đáy giếng"

Tiết 37 - Bài 10
Văn bản:
ẾCH NGỒI ĐÁY GIẾNG
( Truyện ngụ ngôn)
 A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
 - Hiểu được đặc điểm ,ý nghĩa và tác dụng của ngôi kể trong văn tự sự (Ngôi thứ nhất và ngôi thứ ba). 
 - Biết lựa chọn và thay đổi ngôi kể thích hợp trong văn tự sự. 
 B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG 
 1. Kiến thức: 
 - Hs bước đầu hiểu về truyện ngụ ngôn..Hiểu được nội dung, ý nghĩa và một số nét nghệ thuật đặc sắc của văn bản.
- Đặc điểm của nhân vật ,sự kiện ,cốt truyện trong một tác phẩm truyện ngụ ngôn. 
 -Ý nghĩa giáo huấn sâu sắc của truyện ngụ ngôn.
 - Nghệ thuật đặc sắc của truyện : mượn truyện loài vật để nói truyện con người,ẩn bài học triết lí;tình huống bất ngờ, hài hước,độc đáo.
 2. Kĩ năng: 
 - Đọc –hiểu văn bản truyện ngụ ngôn
 - Liên hệ các sự việc trong truyện với những tình huống,hoàn cảnh thực tế.
 - Kể lại được truyện.
 3. Thái độ: - Tự giác, tích cực trong các hoạt động học tập ,nhận thức được bài học: không được chủ quan,kiêu ngạo,coi thường người khác.
C.CÁC KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN ĐƯỢC GIÁO DỤC
 - Giao tiếp : Phản hồi, lắng nghe, tích cực, trình bày suy nghĩ ý, tưởng, cảm nhận của bản thân về giá trị nội dung , nghệ thuật và bài học của truyện..
D. PHƯƠNG PHÁP TÍCH CỰC
 - Vấn đáp ,thảo luận nhóm
Đ. CHUẨN BỊ: 
 1.Giáo viên: Soạn bài, chuẩn bị tài liệu có liên quan 
 2. Học sinh: soạn bài trước ở nhà
E. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Ổn định(1’)
2. Kiểm tra : Trong phần khởi động
3. Bài mới(44’)
Hoạt động 1: HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG ( 3’)
 GV tổ chức trò chơi âm nhạc.
Nghe âm thanh tiếng kêu và đoán tên loài vật..
GV giới thiệu bài mới: 
Chú ếch con thật dễ thương phải không nào? Chú có đôi mắt tròn, siêng năng học tập, hòa đồng với những chú Họa Mi, những chú cá Rô phi. Thế nhưng không phải chú ếch nào cũng dễ thương như thế. Hôm nay cô và các em cùng tìm hiểu về một chú ếch có tính tình kiêu ngạo, không coi ai ra gì. Chính vì suy nghĩ đó mà chú đã phải trả giá bằng chính mạng sống của mình. Vậy, để hiểu rõ hơn về chú ếch kiêu ngạo này, cô cùng các em sẽ tìm hiểu trong tiết học ngày hôm nay qua câu truyện ngụ ngôn “ ếch ngồi đáy giếng”. Cô mời các em mở tập và sgk/.
Hoạt động 2: HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC (32’)	
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG CẦN ĐẠT
* Bước 1: Tìm hiểu chung
GV Y/c HS tìm hiểu khái niệm truyện ngụ ngôn dựa vào phần chú thích * sgk/100.
CH: Dựa vào chú thích *, em hiểu thế nào là truyện ngụ ngôn. 
- HSTL
-GV nhận xét, giảng.( các em chú ý ở 3 điểm sau chiếu slie)
Giảng :: Truyện ngụ ngôn thường có hai nghĩa : nghĩa đen và nghĩa bóng. Nghĩa đen là nghĩa bề ngoài nghĩa bề ngoài dễ nhận ra. Nghĩa bóng là nghĩa gián tiếp nhưng lại là mục đích chính của người sử dụng. 
CH: Với văn bản này chúng ta cần phải đọc với giọng như thế nào.
- HSTL, nhận xét, bổ sung.
* Gv hướng dẫn học sinh đọc: 
- Giọng kể chuyện bình tĩnh xen chút hài hước kín đáo, nhấn mạnh vào các động từ, tính từ “oai, nghênh ngang, nhâng nháo, giẫm bẹp”. 
* Gv đọc mẫu 
H/s đọc. Gv gọi Hs nhận xét – Gv nhận xét.
- Y/c hs giải nghĩa từ khó sgk/100.
CH: PTBĐ chính của văn bản là gì. 
Tự sự
CH:Câu chuyện kể nhân vật chính là ai? 
GV chiếu ảnh ếch( tích hợp môn Sinh Học)
Gv: Con ếch đã được nhân hóa nhưng vẫn dựa trên những đặc tính rất phù hợp với loài động vật này. Ếch thích sống ở những nơi ẩm thấp , gần nước đặc biệt là đáy giếng khơi.
Hs kể lại câu chuyện bằng hình thức đóng vai.
CH:Văn bản chia làm mấy phần? Nội dung mỗi phần.
Gv dùng máy chiếu làm bảng phụ
2 phần
- Phần 1: Từ đầu đến “oai như một vị chúa tể”: Ếch khi ở trong giếng.
- Phần 2: Còn lại: Ếch khi ra ngoài giếng.
GV chuyển ý: Chúng ta vừa tìm hiểu về khái niệm truyện ngụ ngôn.Trong truyện ngụ ngôn này, tác giả dân gian đã xây dựng nhân vật là một con ếch. Vậy để biết chú ếch này có tính cách và số phận cuộc đời như thế nào chúng ta chuyển phần 2.
Bước 2: Tìm hiểu văn bản.
- HS Theo dõi, đọc thầm đoạn 1 .
THẢO LUẬN CẶP ĐÔI.
CH: Nhận xét về thời gian và không gian sống của ếch khi ở trong giếng?
CH : Khi ở trong đó, ếch có suy nghĩ gì? Vì sao ếch lại nghĩ như vậy? 
CH: Qua đó, em có nhận xét gì về hiểu biết và thái độ của ếch?
- HS các nhóm trả lời, nhận xét,bổ sung.
- sống lâu trong cái giếng, môi trường sống nhỏ bé, chật hẹp.
- Khi ở trong giếng, ếch nghĩ: “Bầu trời trên đầu bé bằng chiếc vung và nó oai như một vị chúa tể”.Vì ếch sống lâu ngày trong một cái giếng, chỉ thấy bầu trời qua miệng giếng. Trong giếng chỉ có những con vật bé nhỏ, khi ếch kêu vang động cả giếng khiến các loài vật ấy hoảng sợ. 
- Qua đó, ta thấy ếch có hiểu biết hạn hẹp nhưng thái độ lại huênh hoang, chủ quan, kiêu ngạo.
- GV nhận xét, tuyên dương, bình,ghi bảng ý cuối.
GV: Với cách kể hết sức ngắn gọn, phần 1 đã giới thiệucho chúng ta thấy môi trường sống của êch nhỏ bé, chật hẹp. Chú chưa được sống và biết thêm về 1môi trường nào khác ngoài đáy giếng nên nhận thức về sự vật xung quanh thiếu chính xác, dẫn đến sự hiểu biết nông cạn và hạn hẹp. ếch ít hiểu biết, 1 sự ít hiểu biết kéo dài lâu ngày khiến nó trở nên chủ quan, kiêu ngạo và thành thói quen, thành bệnh của nó. Ếch thật ngông cuồng, ngạo mạn,1 cách lố bịch của 1 kẻ “ coi trời bằng vung” như câu thành ngữ mà ông cha ta thường nói.
Gv tích hợp với môn Giáo dục công dân:. 
Liên hệ, mở rộng KNS:
CH: Hãy nêu một cụm từ mà giới trẻ hiện nay hay sử dụng để nhận xét về suy nghĩ của ếch?
- ảo tưởng sức mạnh.
-CH: Qua hình ảnh của chú ếch trong truyện hãy cho biết môi trường sống có ảnh hưởng đến sự phát triển nhân cách của con người hay không? Nếu có hãy tìm những ví dụ minh họa?
- ở bầu thì tròn ở ống thì dài; gần mực thì đen gần đèn thì rạng
-CH: Trong gia đình mọi người đều quan tâm và yêu thương em vậy em có tự cho mình là “ chúa tể” không? Vì sao?
(em cần phải có thái độ như thế nào khi ứng xử với mọi người xung quanh ?)
- HS trả lời cá nhân.
Gv kết luận: Sống yêu thương, hòa thuận với mọi người chính là KNS biết giao tiếp, ứng xử có văn hóa, yêu thương mọi người. Khi các em có kĩ năng này, các em sẽ được mọi người tôn trọng, yêu quí.
GV chuyển ý: 
Nếu cứ sống mãi dưới đáy giếng thì có lẽ ếch sẽ vẫn cứ ảo tưởng mình là kẻ mạnh nhất, oai nhất. Nó không biế t rằng trên mặt đất còn rất nhiều con vật to lớn hơn.Với tính kiêu ngạo như vậy thì khi sống ở môi trường rộng lớn hơn liệu nó có thay đổi suy nghĩ hay không?. - chúng ta cùng Theo dõi đoạn truyện tiếp theo.
HS theo dõi đoạn 2.
THẢO LUẬN NHÓM.(3 phút)hình thức khăn trải bàn
CH: Giải thích nguyên nhân dẫn đến cái chết của ếch? Từ đó em rút ra được bài học gì?
- Gv giao nhiệm vụ, phát bảng nhóm.
- HS các nhóm thảo luận, trình bày ý kiến, nhận xét, bổ sung.
- GV tuyên dương, chiếu đáp án, chốt, .ghi bảng.
Môi trường
Rộng lớn nhưng vẫn quen thói cũ
Thái độ
Nhâng nháo đưa mắt nhìn lên trời...
Kết cục
Phải chết thảm dưới chân trâu.
Bài học
Phê phán kẻ hiểu biết nông cạn nhưng huênh hoang
Khuyên con người phải học hỏi mở rộng hiểu biết.
Gv bình.
 Từ đáy giếng sâu lên mặt đất, môi trường sống thay đổi nhưng suy nghĩ và cách nhìn của ếch lại chẳng hề thay đổi, vẫn quen thói cũ, coi trời bằng vung và mình vẫn là chúa tể của muôn loài. 
Chính vì thái độ không coi ai ra gì chủ quan, kiêu ngạo, sống không biết mình biết người của ếch, khiến nó phải trả 1 cái giá quá đắt đó chính là mạng sống của mình..bị trâu giẫm bẹp. Giờ đây, số phận của ếch phải gánh chịu một kết cục bi thảm, đau đớn. Đó là kết quả của lối sống kiêu căng, hợm hĩnh nhưng hết sức ngu dốt, ngớ ngẩn. Gía như ếch biết thay đổi suy nghĩ để cho phù hợp với hoàn cảnh sống thì có lẽ nó không phải chết thảm như thế. Bởi vậy, có thể nói môi trường sống ảnh hưởng rất lớn đến việc hình thành và phát triển nhân cách của con người các em ạ. 
- Câu chuyện về chú ếch đã để lại cho chúng ta một bài học vô cùng sâu sắc và ý nghĩa.( chiếu slie) ghi bài học.
è Từ ý nghĩa sâu sắc đó mà nhan đề của truyện đã trở thành một thành ngữ là: “ếch ngồi đáy giếng”.
? Ý nghĩa của thành ngữ ?
- Chỉ người có sự hiểu biết hạn hẹp nhưng lại ra vẻ ta đây, huênh hoang, kiêu ngạo, chủ quan.
Bước 3: Tổng kết.
Truyện có những đặc sắc gì về nghệ thuật?
Em khái quát lại nội dung của văn bản?
- hstl, nhận xét
- gv chiếu slie
Gv chốt lại ghi nhớ.
Hs đọc ghi nhớ.
Lời kết: Câu chuyện trên đã để lại cho chta 1 bài học vô cùng ý nghĩa và sâu sắc về tính tự cao, tự đại và giá trị của sự hiểu biết.. Tự cao, tự đại có thể làm hại bản thân mình. Sự hiểu biết của con người là hữu hạn vì vậy điều quan trọng nhất trong cuộc sống là chta phải biết học hỏi và khiêm nhường.Lấy câu chuyện của ếch để làm bài học kinh nghiệm cho chính mình các em nhé.
I. TÌM HIỂU CHUNG.
1. Khái niệm truyện ngụ ngôn.
 (sgk/100)
2. Đọc- chú thích.(sgk/100)
3. Kể
4. Bố cục:2 phần
II. Tìm hiểu văn bản.
Ếch khi ở trong giếng
Hiểu biết hạn hẹp nhưng kiêu ngạo.
2.Ếch khi ra ngoài giếng
- Quen thói cũ-> bị trâu giẫm bẹp
=> Kết cục bi thảm, đau đớn.
* Bài học
=> Phê phán kẻ hiểu biết hạn hẹp 
=> Khuyên chúng ta cần học hỏi để mở rộng hiểu biết.
III. TỔNG KẾT.
* Ghi nhớ ( sgk/101)
Hoạt động 3 : HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP( 5’)
? Nêu 1 hiện tượng trong cuộc sống ứng với thành ngữ “ếch ngồi....”
CH: Hãy thảo luận cặp đôi, đóng một tình huống thể hiện hiện tượng trong thực tế ứng với câu thành ngữ " Ếch ngồi đáy giếng"
 -Hs dựng tình huống
CH: Từ câu chuyện Ếch ngồi đáy giếng, em rút ra được bài học gì cho bản thân? (Sống hòa thuận với mọi người, không được kiêu căng hống hách, phải nhận thức được bản thân và luôn học hỏi, mở mang tầm hiểu biết.
 Cho hs chơi trò chơi: Nhanh như chớp.( 1p30s)
Nội dung: Tìm những câu thành ngữ, tục ngữ, ca dao có nội dung tương tự thành ngữ “ ếch ngồi đáy giếng”
- HS 3 tổ liên tục trả lời. Đội nào có nhiều câu trả lời đúng và nhanh nhất sẽ được nhận phần thưởng..
- GV nhận xét, tuyên dương.	
Hoạt động 4. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG(3’)
1.Kể chuyện theo tranh.
2. Em hãy vẽ bức tranh mô phỏng hình ảnh chú Ếch theo cảm nhận của em 
Yêu cầu: có thể vẽ cá nhân trên giấy A4 hoặc vẽ theo nhóm từ 2 – 3 em trên giấy A3. (Tích hợp môn học Mỹ Thuật)
3. GV giới thiệu sơ đồ bài học
 GV CHỐT: Như vậy, qua tiết học ngày hôm nay cô hi vọng rằng các e sẽ rút ra được bài học cho mình. Trong cuộc sống hàng ngày chúng ta không nên chủ quan, kiêu ngạo mà phải chịu khó học hỏi để mở rộng tầm hiểu biết của mình.
Hoạt động 5. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI, MỞ RỘNG(2’)	
- Cho hs xem đoạn phim về chú thỏ kiêu căng(nếu còn thời gian)
? Kể lại câu chuyện bằng lời văn của em( hoặc kể chuyện sáng tạo)
Về nhà: - Học ghi nhớ sgk. 
- Hãy viết một đoạn văn biểu cảm về chú Ếch trong văn bản. Từ đó, em rút ra được bài học gì cho bản thân trong cuộc sống?
- Soạn vb :"Thầy bói xem voi".