Giáo án Hóa học Lớp 9 - Bài 38+40: Axetilen - Dầu mỏ và khí thiên nhiên nhiên liệu - Năm học 2020-2021 - Trần Mạnh Hùng

 Trường THCS Sơn Tiến Giáo án Hóa học 9
Ngày soạn: 20/03/2021
Ngày giảng: 24/03/2021
 Tiết 53. Bài 38. AXETILEN
 Công thức phân tử: C2H2
 Phân tử khối: 26
I. Mục tiêu:
1.Kiến thức:Biết được:
- Công thức phân tử, công thức cấu tạo, đặc điểm cấu tạo của axetilen
- Tính chất vật lí: Trạng thái, màu sắc, tính tan trong nước, tỉ khối so với không khí
- Tính chất hoá học của C2H2: Phản ứng cộng với dd Br2, pứ cháy. 
- Axetilen được dùng làm nhiên liệu và nguyên liệu trong công nghiệp
2.Kĩ năng:
- Quan sát TN, hiện tượng thực tế, hình ảnh TN rút ra nhận xét về cấu tạo và tính chất 
axetilen.
- Viết được PTHH dạng CTPT và dạng CTCT thu gọn
- Phân biệt khí axetilen với khí mê tan bằng pp hoá học , 
- Tính phần trăm khí axetilen trong hỗn hợp khí hoặc thể tích khí đã tham gia phản 
ứng ở đktc.
3. Thái độ: GD lòng yêu thích môn học.
II. Chuẩn bị:
- Mô hình phân tử C2H2, tranh vẽ các sản phẩm ứng dụng của C2H2
- Đất đèn, nước, dd brom.-Bình cầu phễu chiết, chậu thuỷ tinh, ống dẫn khí, bình thu 
khí
III. Tiến trình bài giảng.
 1. Ổn định tổ chức
 2. Kiểm tra bài cũ
 a.Viết CTPT, CTCT, nêu đặc điểm liên kết, tính chất hoá học đặc trưng của mêtan và 
etilen (viết PTHH minh hoạ)
b. Hãy điền dấu x vào các đáp án đúng các chất có liên kết đôi có pứ đặc trưng sau 
A. Phản ứng thế ; B. Phản ứng cộng ; C.Phản ứng trùng hợp ; D.Phản ứng cháy 
 3. Bài mới
Cũng thuộc loại hiđrocacbon, nhưng C2H2 có cấu tạo khác với CH4 và C2H4. Vậy 
chúng có cấu tạo khác nhau như thế nào?
 Hoạt động của thầy và trò Nội dung
Hoạt động 1: Tính chất vật lí I. Tính chất vật lí
- GV cho HS quan sát lọ chứa khí C 2H2 và 
H.49 (nếu có)
- GV yêu cầu HS nêu một số TCVL
- GV thông báo thêm C2H2 không mùi 
nhưng điều chế từ CaC2 thì có mùi khó chịu 
?Hãy so sánh CTPT C2H4 và C2H2 từ đó 
nêu sự khác nhau về thành phần ptử của 2 
chất?
Hoạt động 2: Cấu tạo phân tử II. Cấu tạo phân tử.
- GV cho HS xếp mô hình ptử C 2H2 và nêu - CTCT của axetilen 
nhận xét H – C ≡ C – H 
 Họ và tên Giáo Viên: Trần Mạnh Hùng Năm học 2020 - 2021 1 Trường THCS Sơn Tiến Giáo án Hóa học 9
?Hãy so sánh CTCT của C2H4 và C2H2? Viết gọn CH ≡ CH
- GV thông báo cho HS biết khái niệm và - Đặc điểm: Trong phân tử C2H2 có liên 
đặc điểm của liên kết ba . kết ba ( C ≡ C ). Trong liên kết ba có 2 
 liên kết kém bền dễ đứt lần lượt trong 
 các phản ứng hóa học
Hoạt động 3: Tính chất hóa học III. Tính chất hóa học
- GV yêu cầu HS dựa vào thành phần để dự 1. C2H2 có cháy không? 
đoán tính chất - Khi cháy C2H2 tạo thành CO 2 và H2O 
- GV yêu cầu HS dự đoán sản phẩm, sau đó pứ toả nhiệt 
 o
 t
GV làm TN để kiểm chứng (nếu có) 2C2H2 + 5O2 4CO2 + 2H2O 
- GV yêu cầu HS dựa vào cấu tạo để dự 2. C2H2 có làm mất màu dd Br2 không?
đoán - C2H2 làm mất màu dd brom 
- GV làm TN chứng minh dự đoán của HS CH ≡ CH +Br–Br Br –CH =CH– Br 
- TB: trong điều kiện thích hợp C 2H2 cũng (da cam) (không màu)
có pứ cộng với H2 và một số chất khác - Sản phẩm sinh ra có liên kết đôi trong 
(chú ý GV tiến hành 2 TN cùng 1 lúc) ptử nên có thể cộng tiếp với 1 ptử Br2 
 nữa 
 Br–CH=CH–Br+Br–Br Br2CH–CHBr2 
 -Trong điều kiện thích hợp C2H2 cũng 
 có pứ cộng với H2 và một số chất khác
Hoạt động 4: Ưng dụng IV. Ưng dụng
-GV cho HS đọc sgk và dựa vào hiểu biết -Nhiên liệu trong đèn xì oxi-axetilen, là 
thực tế nêu một số ứng dụng của C2H2 nguyên liệu để sản xuất PVC, cao su, 
 axit axetic và nhiều hoá chất khác 
Hoạt động 5: Điều chế V. Điều chế
-GV hướng dẫn HS quan sát H4.12 sgk và - Cho CaC2 pứ với nước 
yêu cầu HS mô tả quá trình hoạt động của CaC2 + 2H2O C2H2 + Ca(OH)2
thiết bị giải thích vai trò của bình đựng -Phương pháp hiện đại là nhiệt phân 
NaOH và viết PTHH CH4 ở nhiệt độ cao 
-GV thông báo pp hiện đại điều chế C2H2 
hiện nay
 4. Củng cố, đánh giá
 -GV phát phiếu học tập cho HS (nhóm)
 Đặc điểm cấu Làm mất màu Phản ứng Phản ứng Phản ứng 
 tạo dd Br2 thế cháy trùng hợp 
-Mê tan 
-Etilen
-Axetilen 
 5. Dặn dò Học kĩ bài, làm bài tập 1,2,4,5 sgk và nghiên cứu bài benzen
2 Họ và tên Giáo Viên: Trần Mạnh Hùng Năm học 2020 - 2021 Trường THCS Sơn Tiến Giáo án Hóa học 9
Ngày soạn: 20/03/2021
Ngày giảng: 24/03/2021
 Tiết 54. Bài 40: DẦU MỎ VÀ KHÍ THIÊN NHIÊN NHIÊN LIỆU 
I. Mục tiêu:
1.Kiến thức:HS biết được
- Khái niệm, thành phần, trạng thái tự nhiên của dầu mỏ, khí thiên nhiên và khí mỏ 
dầu và phương pháp khai thác chúng; một số sản phẩm chế biến từ dầu mỏ.
- Ứng dụng: Dầu mỏ và khí thiên nhiên là nguồn nhiên liệu và nguyên liệu quý trong 
công nghiệp.
- HS biết được khái niệm về nhiên liệu, các dạng nhiên liệu phổ biến(rắn, lỏng, khí).
- Hiểu được cách sử dụng nhiên liệu (gas, dầu hoả, khí thiên nhiên )an toàn hiệu quả, 
giảm thiểu ảnh hưởng không tốt tới môi trường. 
2.Kĩ năng:
- Đọc trả lời câu hỏi, tóm tắt được thông tin về dầu mỏ, khí thiên nhiên và ứng dụng 
của chúng
- Sử dụng có hiệu quả một số sản phẩm dầu mỏ và khí thiên nhiên.
- Ích lợi và cách khai thác, sử dụng dầu mỏ, khí thiên nhiên, khí dầu mỏ 
- Biết cách sử dụng được nhiên liệu có hiệu quả, an toàn trong cuộc sống hằng ngày. 
- Tính nhiệt lượng toả ra khi đốt cháy than, khí mêtan và thể tích khí cacbonic tạo 
thành
3. Thái độ: GD lòng yêu thích môn học.
II. Chuẩn bị:
Mẫu dầu mỏ, tranh vẽ sơ đồ chưng cất dầu mỏ và ứng dụng của các sản phẩm thu 
được từ chế biến dầu mỏ 
- ảnh hoặc tranh vẽ về các loại nhiên liệu rắn, lỏng, khí.
- Biểu đồ hàm lượng C trong than, năng suất toả nhiệt của các nhiên liệu.
III. Tiến trình bài giảng.
 1. Ổn định tổ chức 
 2. Kiểm tra bài cũ 
 a. Nêu tính chất vật lí, viết CTCT và ứng dụng của benzen 
 b. Nêu tính chất hóa học của benzen và viết PTHH minh họa 
 3. Bài mới
 Hoạt động của thầy và trò Nội dung
Hoạt động 1: Dầu mỏ I. Dầu mỏ 
- GV: cho các nhóm HS quan sát mẫu dầu 1. Tính chất vật lí
mỏ 
?Nêu tính chất vật lí của dầu mỏ?
- GV: rót 1 ít dầu mỏ vào cốc nước Dầu mỏ là chất lỏng sánh màu nâu đen 
?Nhận xét về tính tan của dầu mỏ? không tan trong nước và nhẹ hơn nước 
-GV bổ sung và kết luận 
 2. Trạng thái tự nhiên, thành phần 
-GV yêu cầu HS đọc thông tin sgk và trả của dầu mỏ
lời câu hỏi: - Dầu mỏ có ở các mỏ dầu trong lòng 
?Dầu mỏ có ở đâu? Nêu cấu tạo của mỏ đất 
dầu? - Mỏ dầu gồm 3 lớp:
 + Lớp khí mỏ dầu(khí đồng hành): 
 Họ và tên Giáo Viên: Trần Mạnh Hùng Năm học 2020 - 2021 3 Trường THCS Sơn Tiến Giáo án Hóa học 9
 thành phần chính là khí CH4.
 + Lớp dầu lỏng: là hỗn hợp phức tạp 
 của nhiều hiđrocacbon và lnhững 
?Hãy liên hệ thực tế và nêu cách khai thác lượng nhỏ các chất khác.
dầu mỏ? + Lớp nước mặn
-GV bổ sung và kết luận - Cách khai thác:
 + Khoan những lỗ khoan xuống lớp 
-GV yêu cầu HS đọc thông tin sgk, xem dầu lỏng(gọi là giếng dầu)
tranh vẽ phóng to sơ đồ H4.16 sgk và trả + Ban đầu, dầu tự phun lên, về sau 
lời các câu hỏi sau ; người ta phải bơm nước hoặc khí 
?Tại sao phải chế biến dầu mỏ? xuống để đẩy dầu lên.
?So sánh nhiệt độ sôi của 1 số sản phẩm 3.Các sản phẩm chế biến từ dầu mỏ 
thu được khi chưng cất dầu mỏ? 
?Từ nhiệt độ sôi của các sản phẩm ở trên 
cho biết người ta chế biến dầu mỏ như thế 
nào?
Những sản phẩm chính thu được khi chế 
biến dầu mỏ Khí đốt, xăng, dầu thắp, điezen, dầu 
-GV giới thiệu pp crắckinh và giải thích tại mazút, nhựa đường. 
sao phải sử dụng pp crắckinh 
Hoạt động 2: Khí thiên nhiên II. Khí thiên nhiên
- GV đặt vấn đề: KTN cũng là một nguồn 
H – C quan trọng. 
?Em hãy cho biết KTN thường có ở đâu, Khí thiên nhiên có trong các mỏ khí 
thành phần chủ yếu của KTN là gì? Và ứng nằm dưới lòng đất, thành phần chủ yếu 
dụng của chúng? của khí thiên nhiên là mêtan 
- GV thông báo cách khai thác khí thiên 
nhiên 
?Cho biết hàm lượng CH4 có trong khí 
thiên nhiên và dầu mỏ?
Hoạt động 3: Dầu mỏ và khí thiên nhiên III. Dầu mỏ và khí thiên nhiên ở 
ở Việt Nam Việt Nam
?Các em đã biết gì về dầu mỏ và khí thiên 
nhiên ở VN?
- GV nên kết hợp với bản đồ VN giới thiệu 
công nghiệp dầu khí
Hoạt động 4: Nhiên liệu là g IV. Nhiên liệu là gì?
?Kể tên 1 số nhiên liệu thường dùng? ?Các 
chất trên khi cháy có hiện tượng gì?
?Vậy nhiên liệu là gì?
-GV nêu: khi dùng điện để thắp sáng, đun - Nhiên liệu là những chất cháy được, 
nấu thì điện có phải là 1 loại nhiên liệu khi cháy toả nhiệt và phát sáng 
không ? - VD: than, củi, xăng, cồn, gas...
-GV bổ sung và kết luận 
Hoạt động 5: Nhiên liệu được phân loại V. Nhiên liệu được phân loại như 
4 Họ và tên Giáo Viên: Trần Mạnh Hùng Năm học 2020 - 2021 Trường THCS Sơn Tiến Giáo án Hóa học 9
như thế nào? thế nào?
?Dựa vào trạng thái thông thường của 1. Nhiên liệu rắn:Than mỏ, gỗ 
nhiên liệu, hãy phân loại? + Than mỏ: được hình thành do sự vùi 
-GV giới thiệu từng loại nhiên liệu lấp và phân huỷ thực vật trong hàng 
-GV cho HS quan sát H4.21, H4.22 và yêu triệu năm
cầu HS đọc thông tin sgk để trả lời câu hỏi Than mỏ gồm than gầy, than mỡ, than 
?Nêu hàm lượng C trong các loại than? non và than bùn.
 + Gỗ.
 2. Nhiên liệu lỏng: xăng, dầu hoả, 
?Hãy lấy 1 số vd về nhiên liệu khí? rượu..
?Nêu ứng dụng cơ bản của các loại nhiên 3. Nhiên liệu khí:
liệu trên? Khí thiên nhiên, khí mỏ dầu, khí lò 
 cốc, khí lò cao, khí than. 
Hoạt động 3: Sử dụng nhiên liệu như thế VI. Sử dụng nhiên liệu như thế nào 
nào cho hiệu quả? cho hiệu quả?
?Vì sao phải sử dụng nhiên liệu cho có 
hiệu quả?
- Vì khi nhiên liệu cháy không hoàn toàn 
 lãng phí, làm ô nhiễm môi trường và 
?Làm thế nào để sử dụng nhiên liệu cho 
hiệu quả?
-GV bố sung và kết luận 
-GV yêu cầu HS dựa vào kiến thức thực - Cung cấp đủ không khí hoặc oxi cho 
tiễn để giải thích các tình huống sau: quá trình cháy
1.Ở gia đình khi đun nấu bằng bếp củi làm - Tăng diện tích tiếp xúc của nhiên liệu 
thế nào để ngọn lửa cháy đều không có với không khí hoặc oxi.
khói - Điều chỉnh lượng nhiên liệu để duy 
2. Khi đun nấu bằng bếp than(than tổ ong) trì sự cháy ở mức độ cần thiết phù hợp 
chúng ta thấy các viên than đều có các lỗ với nhu cầu sử dụng nhằm tận dụng 
nhỏ nhiệt lượng do sự cháy tạo ra. 
? Hãy đề xuất 1số yêu cầu để sử dụng hiệu 
quả nhiên liệu cần phải làm gì?
4. Củng cố, đánh giá
-BT2 và 3 GV yêu cầu HS giải thích GV bổ sung và kết luận 
5. Dặn dò
Học bài cũ và nghiên cứu bài mới 
 Họ và tên Giáo Viên: Trần Mạnh Hùng Năm học 2020 - 2021 5