Đề thi học sinh giỏi Giáo dục công dân Lớp 9 - Năm học 2015-2016 (Có hướng dẫn)

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI LỚP 9 
 HUYỆN YÊN ĐỊNH NĂM HỌC 2015-2016
ĐỀ CHÍNH THỨC
 Môn: GDCD
 Thời gian làm bài 150 phút (không kể thời gian phát đề)
 (Đề thi này gồm 01 trang)
Câu 1 (2,0 điểm): Hãy điền vào chỗ trống (......) để hoàn thành điều luật sau:
Điều 14 (Luật giao thông đường bộ 2008) Vượt xe:
1. Xe xin vượt phải có báo hiệu bằng...(1).....;
2. Trong đô thị và khu đông dân cư từ ...(2......) chỉ được báo hiệu xin vượt bằng đèn.
3. Xe xin vượt chỉ được vượt khi không có .....(3)....., không có xe chạy ngược chiều trong đoạn đường định vượt, xe chạy trước không có tín hiệu vượt xe khác và đã tránh về bên phải.
4. Khi vượt, các xe phải vượt về ....(4)...
Câu 2 (4,0 điểm): Hiện nay ô nhiễm môi trường và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên đang là một vấn đề bức xúc mang tính toàn cầu. Hãy trình bày hiểu biết của em về vấn đề đó. Qua đó em thấy được mình cần phải làm gì để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên?
Câu 3 (3,0 điểm): Tệ nạn xã hội là gì? Tại sao nói: "Tệ nạn xã hội là con đường ngắn nhất dẫn đến tội ác"? Một số quy định của pháp luật về phòng chống tệ nạn xã hội? Học sinh cần làm gì để phòng chống tệ nạn xã hội?
Câu 4 (3,0 điểm)
a. Bác Hồ đã từng nói: "Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quý báu của ta..." Bằng hiểu biết của mình, em hãy làm nổi bật truyền thống trên.
b. Thế nào là kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc? Vì sao phải kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc?
Câu 5 (2,0 điểm): Hiến pháp là gì? Nội dung của Hiến pháp? Từ khi thành lập nước đến nay, Nhà nước ta đã ban hành mấy bản Hiến pháp, vào những năm nào? Mỗi bản Hiến pháp ra đời có ý nghĩa gì đối với cách mạng Việt Nam? 
Câu 6 (3,0 điểm): Nhà nước ta quy định mức thuế đối với một số ngành, một số mặt hàng như sau:
- Thuốc lá điếu: 65%
- Vàng mã, hàng mã: 70%
(Theo điều 7 Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, được sửa đổi bổ sung 2005)
- Sản xuất nước sạch, thuốc chữa bệnh, đồ dùng dạy học, in sách: 5%
(Điều 4 và 8 Luật thuế giá trị gia tăng được sửa đổi, bổ sung 2005)
a. Theo em tại sao Nhà nước ta lại quy định các mức thuế suất chênh lệch nhau nhiều như vậy đối với các mặt hàng?
b. Khi học bài "Quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế" (lớp 9), em cần nắm vững những đơn vị kiến thức cơ bản nào và phải có được những kĩ năng, thái độ gì?
Câu 7 (3,0 điểm)
a. Có ý kiến cho rằng, để tránh cho người bị tố cáo biết việc làm của mình, người tố cáo có thể tố cáo qua E-mail hoặc gọi điện thoại đến nơi cần tố cáo. Theo em ý kiến đó đúng hay sai? Tại sao?
b. Ai là người được trực tiếp khiếu nại, tố cáo? Việc thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo có ý nghĩa gì?
Họ tên thí sinh:..............................Số báo danh:...............(Giám thị không giải thích gì thêm)
 Hướng dẫn chấm
Câu 1(2đ) HS lần lượt điền các từ sau:
(1) đèn hoặc còi
(2) 22 giờ đến 5 giờ
(3) chướng ngại vật phía trước
(4) bên trái
Câu 2(4,0 điểm)
- (0,5đ)Môi trường là toàn bộ các điều kiện tự nhiên, nhân tạo bao quanh con người có tác động đến đời sống, sự tồn tại và phát triển của con người và thiên nhiên.
+Những điều kiện tự nhiên như rừng cây, đồi núi, sông, hồ, biển, bầu khí quyển, khoáng sản trong lòng đất, dưới đáy biển....
+ Những điều kiện nhân tạo do con người xây dựng nên như các nhà máy, đường xá, công trình thuỷ lợi, trường học, bệnh viện, các công trình thông tin liên lạc....
-(0,5đ)Tài nguyên thiên nhiên là những của cải vật chất có sẵn trong tự nhiên mà con người có thể khai thác, chế biến, sử dụng, phục vụ cuộc sống của con người. 
Có các loại tài nguyên thiên nhiên sau:
+ Tài nguyên rừng: Các loại động vật (hươu, nai, hổ, voi, khỉ.....); các loại thực vật (như Lim, sến, táu, đinh , luồng...)
+ Tài nguyên đất: Quỹ đất chăn nuôi và trồng trọt
+ Tài nguyên nước: Sông, hồ, biển, các mạch nước ngầm
+ Sinh vật biển
+ Khoáng sản: các khoáng vật, khoáng chất có ích ơqr thể khí, lỏng, thể rắn có trên mặt đất, trong lòng đất, dưới đáy biển
- (0,5đ)Mối quan hệ qiữa TNTN và môi trường:Tài nguyên thiên nhiên là một bộ phận thiết yếu của môi trường có quan hệ chặt chẽ với môi trường. Mỗi hoạt động kinh tế khai thác tài nguyên thiên nhiên dù tốt, xấu đều tác động đến môi trường.
-(0,5đ) Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên: Do tác động tiêu cực của con người trong đời sống và trong các hoạt động kinh tế, không thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, tài nguyên, chỉ nghĩ đến lợi ích trước mắt.
 GV nêu ví dụ về ô nhiễm môi trường và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên.
- (0,5)Vai trò : Tài nguyên thiên nhiên và môi trường có tầm quan trọng đặc biệt đối với đời sống con người, tạo nên cơ sở vật chất để phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội, tạo cho con người phương tiện sinh sống, phát triển trí tuệ, đạo đức, tinh thần
- (0,5đ) Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên là giữ cho môi trường trong lành, sạch đẹp.....
- (0,5đ)Các biện pháp bảo vệ môi trường:
+ Không được sử dụng các nguyên, nhiên, vật liệu là tác nhân gây ô nhiễm môi trường, không được vứt rác bữa bãi; Thường xuyên áp dụng các biện pháp bảo vệ môi trường trong sản xuất và sinh hoạt; Xử lý có hiệu quả các chất thải công nghiệp, chất thải sinh hoạt để không làm ô nhiễm mội trường.
+ Đưa tiêu chí bảo vệ môi trường vào một trong những tiêu chí đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh.
+ Khai thác và sử dụng hợp lí, tiết kiệm nguồn tài nguyên thiên nhiên; chăm sóc bảo vệ các loài động vật, thực vật quý hiếm cần phải bảo tồn; Nghiên cứu các biện pháp ngăn chặn, khắc phục các hậu quả xấu do con người và thiên nhiên gây ra.
- (0,5đ) Đối với mỗi học sinh phải cùng với mọi người tích cực tham gia hưởng ứng tết trồng cây, tham gia bảo vệ cây xanh ở trường học, ven đường, giữ gìn vệ sinh trường, lớp, thôn xóm nơi cư trú...tích cực tham gia ủng hộ hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam và hưởng ứng ngày môi trường thế giới hàng năm
Câu 3 ( 3,0đ)
-(0,5đ) Tệ nạn xã hội là hiện tượng xã hội bao gồm những hành vi sai lệch chuẩn mực xã hội, vi phạm đạo đức và pháp luật, gây hậu quả xấu về mọi mặt đối với đời sống xã hội.
- (1đ) Sở dĩ nói: Tệ nạn xã hội là con đường ngắn nhất dẫn đến tội ác" bởi vì chính tệ nạn xã hội hủy hoại sức khỏe tinh thần và đạo đức của con người. Làm tiêu tán của cải vật chất và tan vỡ hạnh phúc gia đình, những hậu quả này khiến con người rơi vào tuyệt vọng, không làm chủ được chính mình và dễ dàng sa vào con đường tội ác. HS lấy ví dụ để chứng minh như: Tệ nạn ma túy thì dẫn đến hậu quả gì..và không ít những tội ác đã làm đau lòng mọi người chỉ vì nghiện ma túy như giết người, cướp của..
- (1đ) Những quy định của pháp luật:
- Cấm đánh bạc dưới bất kì hình thức nào, nghiêm cấm tổ chức đánh bạc.
- Nghiêm cấm sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, mua bán, sử dụng, tổ chức sử dụng, cưỡng bức, lôi kéo sử dụng trái phép chất ma tuý. Những người nghiện ma tuý bắt buộc phải cai nghiện. 
- Nghiêm cấm hành vi mại dâm, dụ dổ hoặc dẫn dắt mại dâm.
- Trẻ em không được đánh bạc, hút thuốc và dùng chất kích thích có hại cho sức khỏe. Nghiêm cấm lôi kéo trẻ em đánh bạc, cho trẻ em uống rượu, hút thuốc, dùng chất kích thích, nghiêm cấm dụ dỗ, dẫn dắt trẻ em mại dâm, bán hoặc cho trẻ em sử dụng những văn hóa phẩm đồi trụy, đồ chơi hoặc chơi trò chơi có hại cho sự phát triển lành mạnh của trẻ. 
- (0,5)Là học sinh cần phải:
+ Sống lành mạnh giản dị, có giới hạn, giúp nhau không sa vào tệ nạn xã hội.
+ Nghiêm chỉnh chấp hành những quy định của pháp luật.
+ Tích cực tham gia các hoạt động phòng chống tệ nạn trong nhà trường và ở địa phương.
+ Không đánh bạc, uống rượu, hút thuốc lá, sử dụng ma túy, xem băng hình đồi trụy...
Câu 4(3,0đ): HS cần trình bày những ý sau:
a. - (0,25đ)Truyền thống tốt đẹp của dân tộc là những giá trị tinh thần được hình thành trong quá trình lịch sử lâu dài của dân tộc, được truyền từ thế hệ này qua các thế hệ khác.
- (0,25đ)Khẳng định được dân tộc Việt Nam có nhiều truyền thống tốt đẹp đáng tự hào như : Hiếu học, đoàn kết,tôn sư trọng đao,yêu nước
-(0,25đ) Khẳng định câu nói của Bác thể hiện truyền thống tiêu biểu của dân tộc Việt Nam đó là truyền thống yêu nước đã được thực tiễn lịch sử chứng minh
- (0,5đ) Truyền thống đó thể hiện :
+ Trước đây: Truyền thống này đã được chứng minh qua các thời kì lịch sử; từ thời Bà Trưng, bà Triệu......đến thời đại Hồ Chí Minh nhiều người đã hy sinh, ngã xuống vì độc lập dân tộc.
+ Hiện nay: Truyền thống này đang được kế thừa nhân dân ta đã và đang cống hiến sức mình để xây dựng và bảo vệ tổ quốc như lao động sản xuất giỏi, phòng chống thiên tai....
( HS lấy ví dụ khác để chứng minh nếu đúng vẫn cho điểm tối đa)
- (0,5đ) Ý nghĩa :
+ Truyền thống tốt đẹp của dân tộc vô cùng quý giá ,góp phần tích cực vào quá trình phát triển của dân tộc và của mỗi cá nhân.
+ Góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá của dân tộc Viêt Nam.
- (0,25đ) Liên hệ bản thân : Thể hiện lòng tự hào,giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc.Lên án và ngăn chặn những hành vi làm tổn hại đến truyền thống của dân tộc.
b. (0,5đ) Kế thừa và phát huy truyền tốt đẹp của dân tộc là bảo vệ giữ gìn để các truyền thống đó không bị phai nhạt theo thời gian mà ngày càng phát triển phong phú hơn, sâu đậm hơn.
- (0,5đ) Cần phải kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc vì đó là tài sản vô giá, góp phần tích cực vào sự phát triển của mỗi cá nhân và toàn dân tộc.
Câu 5(2đ): HS cần trình bày những ý sau
 - (0,5đ) Hiến pháp là luật cơ bản của Nhà nước, có hiệu lực pháp lí cao nhất trong hệ thống pháp luật Việt nam. Mọi văn bản pháp luật khác đều được xây dựng ban hành trên cơ sở của Hiến Pháp, không được trái với Hiến pháp.
- (0,5đ) Nội dung của Hiến pháp quy định những vấn đề nền tảng, những nguyên tắc mang tính định hướng của đường lối xây dựng, phát triển đất nước: bản chất Nhà nước, chế độ chính trị, chế độ kinh tế, chính sách văn hóa xã hội, an ninh quốc phòng, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, tổ chức bộ máy nhà nước.
- (0,5đ)Từ khi thành lập nước đến nay nhà nước ta đã ban hành 5 bản Hiến pháp: 1946,1959, 1980,1992.
2013
 -(0,5đ) Ý nghĩa: Mỗi bản Hiến pháp đánh dấu một thời kì, một giai đoạn phát triển của cách mạng Việt nam. Khẳng định những thắng lợi đã đạt được, đồng thời đề ra phương hướng, đường lối xây dựng và phát triển đất nước trong thời kì mới.
Câu 6(3,0điểm)
 a. (0,5điểm) Các mức thuế suất chênh lệch nhau nhiều như vậy vì:
- Nhà nước ta khuyến khích phát triển trong nước và xuất khẩu hàng hóa.
- Khuyến khích phát triển đối với những nghành, những mặt hàng cần thiết đơi với đời sống nhân dân( miễn thuế hoặc mức thế rất thấp)
- Hạn chế đối với một số nghành, một số mặt hàng xa xỉ, không cần thiết đối với đời sống nhân dân( đánh thuế rất cao)
b. học sinh cần trình bày những đơn vị kiến thức sau:
(0,25điểm) Kinh doanh là hoạt động sản xuất dịch vụ và trao đổi hàng hoá nhằm mục đích thu lợi nhuận.
-(0,5điểm) Quyền tự do kinh doanh là quyền của công dân được lựa chọn hình thức tổ chức kinh tế, ngành nghề và quy mô kinh doanh theo quy định của pháp luật và sự quản lí của Nhà nước.
-(0,5điểm) Nội dung các quyền và nghĩa vụ công dân trong kinh doanh: được lựa chọn hình thức tổ chức kinh tế, nghành nghề và quy mô kinh doanh; phải kê khai đúng số vốn, kinh doanh đúng nghành, mặt hàng ghi trong giấy phép; không được kinh doanh những lĩnh vực mà Nhà nước cấm như ma túy, vũ khí, mại dâm...
- (0,25điểm)Thuế là một phần trong thu nhập mà công dân và tổ chức kinh tế có nghĩa vụ nộp vào ngân sách Nhà nước để chi tiêu cho những công việc chung
 Một số loại thuế ở nước ta hiện nay: Thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng.....
-(0,25điểm Vai trò của thuế: Thuế có tác dụng ổn định thị trường, điều chỉnh cơ cấu kinh, đầu tư, pháp triển kinh tế, văn hoá, xã hội, góp phần đảm bảo phát triển kinh tế theo định hướng của nhà nước.
-(0,25điểm Nghĩa vụ đóng thuế của công dân: Phải kê khai, đăng kí với cơ quan thuế; chấp hành nghiêm chỉnh chế độ sổ sách, kế toán; đóng thuế đủ, đúng kì hạn...
- (0,25điểm Kĩ năng cần rèn luyện cho học sinh: Học sinh biết vận động gia đình và người thân thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ kinh doanh, nghĩa vụ đóng thuế.
- (0,25điểm Thái độ: Tôn trọng những hành vi thực hiện đúng quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế, đồng thời biết phê phán những hành vi vi phạm như chốn thuế, nộp thuế chậm, buôn bán hàng cấm...
Câu 7(3,0đ) 
a. (1,5đ): Theo quy định tại Điều 19 Luật Tố cáo năm 2011 về hình thức tố cáo:
- Việc tố cáo được thực hiện bằng đơn tố cáo hoặc tố cáo trực tiếp.
- Trường hợp tố cáo được thực hiện bằng đơn thì trong đơn tố cáo phải ghi rõ ngày, tháng, năm tố cáo; họ, tên, địa chỉ của người tố cáo; nội dung tố cáo. Đơn tố cáo phải do người tố cáo ký tên hoặc điểm chỉ. 
- Trường hợp người tố cáo đến tố cáo trực tiếp thì người tiếp nhận hướng dẫn người tố cáo viết đơn tố cáo hoặc người tiếp nhận ghi lại việc tố cáo bằng văn bản và yêu cầu người tố cáo ký tên hoặc điểm chỉ xác nhận vào văn bản, trong đó ghi rõ nội dung theo quy định nêu trên. 
Như vậy, người tố cáo không thể tố cáo bằng hình thức E-mail hay gọi điện thoại đến nơi cần tố cáo. Việc pháp luật quy định phải tố cáo bằng đơn tố cáo hoặc tố cáo trực tiếp xác định trách nhiệm của người tố cáo và tránh những tố cáo nặc danh, những tố cáo không đúng gây phiền hà cho cơ quan có trách nhiệm giải quyết tố cáo. Để bảo vệ người tố cáo, pháp luật cũng quy định nghiêm cấm trả thù người khiếu nại, tố cáo tại Điều 74 Hiến pháp năm 1992.
b. (0,5đ) Người trực tiếp khiếu nại phải là người có năng lực hành vi đầy đủ( từ 18 tuổi trở lên, không mất năng lực hành vi). Người khiếu nại phải là người có quyền lợi ích hợp pháp có liên quan trực tiếp đến quyết định, hành vi( vấn đề) mình khiếu nại. Chỉ khiếu nại các quyết định hành chính, hành vi hành chính liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của bản thân.
-(0,5đ) Người tố cáo là mọi công dân, bất cứ ai không phân biệt tuổi tác, nghề nghiệp cũng đều có quyền tố cáo trước cơ quan tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về việc làm vi phạm pháp luật của bất cứ người nào, tổ chức, cơ quan nào gây thiệt hại cho lợi ích nhà nước, tập thể và công dân.
- (0,5đ)Việc thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo có ý nghĩa: Là biện pháp để công dân tự bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình và của người khác khi bị xâm phạm; Là biện pháp để công dân đấu tranh với các hành vi vi phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân; Là hình thức để công dân giám sát hành động của cơ quan nhà nước, cán bộ công chức nhà nước khi thi hành công vụ.