Bài giảng Tập làm văn Lớp 5 - Bài: Cấu tạo của bài văn tả cảnh - Trường Tiểu học Tân Long Hội A

 CẤU TẠO CỦA BÀI VĂN TẢ CẢNH. Tập làm văn
 Cấu tạo của bài văn tả cảnh.
I. Nhận xét:
* Đọc và tìm các phần mở bài, thân bài, kết bài của bài văn 
dưới đây: Hoàng hôn trên sông Hương
 Cuối buổi chiều, Huế thường trở về trong một vẻ yên tĩnh lạ lùng, đến nỗi tôi 
cảm thấy hình như có một cái gì đang lắng xuống thêm một chút nữa trong thành 
phố hằng ngày đã rất yên tĩnh này. 
 Mùa thu, gió thổi mây về phía cửa sông, mặt nước phía dưới cầu Tràng Tiền 
đen sẫm lại, trong khi phía trên này lên mãi gần Kim Long, mặt sông sáng màu 
ngọc lam in những vệt mây hồng rực rỡ của trời chiều. Hình như con sông 
Hương rất nhạy cảm với ánh sáng nên đến lúc tối hẳn, đứng trên cầu chăm chú 
nhìn xuống, người ta vẫn còn thấy những mảng sắc mơ hồng ửng lên như một 
thứ ảo giác trên mặt nước tối thẳm. Phố ít người, con đường ven sông như dài 
thêm ra dưới vòm lá xanh của hai hàng cây.
 Phía bên sông, xóm Cồn Hến nấu cơm chiều, thả khói nghi ngút cả một vùng 
tre trúc. Đâu đó, từ sau khúc quanh vắng lặng của dòng sông, tiếng lanh canh 
của thuyền chài gỡ những mẻ cá cuối cùng truyền đi trên mặt nước, khiến mặt 
sông nghe như rộng hơn. Và khi dãy đèn bên đường bắt đầu thắp lên những quả 
tròn màu tím nhạt, chuyển dần sang màu xanh lá cây và cuối cùng nở bung ra 
trong màu trắng soi rõ mặt người qua lại thì khoảnh khắc yên tĩnh của buổi 
chiều cũng chấm dứt.
 Huế thức dậy trong một nhịp chuyển động mới, đi vào cuộc sống ban đầu của 
nó.
 Theo HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG Hoàng hôn trên sông Hương 
 (1)Cuối buổi chiều, Huế thường trở về trong một vẻ yên tĩnh lạ lùng, đến nỗi tôi 
cảm thấy hình như có một cái gì đang lắng xuống thêm một chút nữa trong thành 
phố hằng ngày đã rất yên tĩnh này. 
 Mùa thu, gió thổi mây về phía cửa sông, mặt nước phía dưới cầu Tràng Tiền 
đen sẫm lại, trong khi phía trên này lên mãi gần Kim Long, mặt sông sáng màu 
ngọc lam in những vệt mây hồng rực rỡ của trời chiều. Hình như con sông 
Hương rất nhạy cảm với ánh sáng nên đến lúc tối hẳn, đứng trên cầu chăm chú 
nhìn xuống, người ta vẫn còn thấy những mảng sắc mơ hồng ửng lên như một 
thứ ảo giác trên mặt nước tối thẳm. Phố ít người, con đường ven sông như dài 
thêm ra dưới vòm lá xanh của hai hàng cây.
 Phía bên sông, xóm Cồn Hến nấu cơm chiều, thả khói nghi ngút cả một vùng 
tre trúc. Đâu đó, từ sau khúc quanh vắng lặng của dòng sông, tiếng lanh canh 
của thuyền chài gỡ những mẻ cá cuối cùng truyền đi trên mặt nước, khiến mặt 
sông nghe như rộng hơn. Và khi dãy đèn bên đường bắt đầu thắp lên những quả 
tròn màu tím nhạt, chuyển dần sang màu xanh lá cây và cuối cùng nở bung ra 
trong màu trắng soi rõ mặt người qua lại thì khoảnh khắc yên tĩnh của buổi 
chiều cũng chấm dứt. 
 Huế thức dậy trong một nhịp chuyển động mới, đi vào cuộc sống ban đầu của 
nó.
 Theo HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG Tập làm văn
Cấu tạo của bài văn tả cảnh.
Mặt sông sáng màu ngọc lam Một số hình ảnh trên sông Hương
Dân Vạn Đò Chiều sông Hương
 Xóm CầuCồn TràngHến Tiền Tập làm văn
 Cấu tạo của bài văn tả cảnh.
Mở bài: Từ Cuối buổi chiều đến Yên tĩnh này.
Thân bài: Từ Mùa thu đến chấm dứt.
Kết bài: Từ Huế thứ dậy đến của nó. Tập làm văn
 Cấu tạo của bài văn tả cảnh.
2. Thứ tự miêu tả trong bài văn trên có gì khác với bài 
Quang cảnh làng mạc ngày mùa mà em đã học? Từ hai 
bài văn đó, hãy rút ra nhận xét về cấu tạo của bài văn tả 
cảnh. Một số hình ảnh “Quang cảnh làng mạc ngày mùa” Tập làm văn
 Cấu tạo của bài văn tả cảnh.
 Bài: Bài: 
Hoàng hôn trên sông Hương Quang cảnh làng mạc ngày mùa
Mở bài: Giới thiệu chung về sự Mở bài: Giới thiệu màu sắc bao 
yên tĩnh của Huế lúc hoàng hôn. trùm làng quê ngày mùa là màu 
Thân bài: Tả sự thay đổi của vàng.
cảnh theo thời gian. Thân bài: Tả từng bộ phận của cảnh
-Tả sự thay đổi sắc màu của sông -Tả các màu vàng rất khác nhau của 
Hương từ lúc bắt đầu hoàng hôn cảnh, của vật.
đến lúc tối hẳn. - Tả thời tiết, con người.
- Tả hoạt động của con người bên Kết bài: Thể hiện tình yêu quê 
bờ sông, trên mặt sông từ lúc bắt hương của tác giả.
đầu hoàng hôn đến lúc thành phố 
lên đèn.
Kết bài: Nêu cảm nhận về sự thức 
dậy của Huế sau hoàng hôn. Tập làm văn
 Cấu tạo của bài văn tả cảnh.
II. Ghi nhớ:
 Bài văn tả cảnh thường có ba phần:
 1. Mở bài: Giới thiệu bao quát về cảnh sẽ 
 tả.
 2. Thân bài: Tả từng phần của cảnh hoặc 
 sự thay đổi của cảnh theo thời gian.
 3. Kết bài: Nêu nhận xét hoặc cảm nghĩ 
 của người viết. Thứ năm, ngày 29 tháng 08 năm 2019
 Tập làm văn
 Cấu tạo của bài văn tả cảnh.
III. Luyện tập:
Nhận xét cấu tạo của bài văn sau: Nắng trưa
 Nắng cứ như từng dòng lửa xối xuống mặt đất.
 Buổi trưa ngồi trong nhà nhìn ra sân, thấy rất rõ những sợi không 
khí nhỏ bé, mỏng mảnh, nhẹ tênh, vòng vèo lượn từ mặt đất bốc lên, 
bốc lên mãi.
 Tiếng gì xa vắng thế? Tiếng võng kẽo kẹt kêu buồn buồn từ nhà ai 
vọng lại. Thỉnh thoảng, câu ru em cất lên từng giọng ạ ời Hình như 
chị ru em. Em ngủ và chị cũng thiu thiu ngủ theo. Em chợt thức và chị 
bừng tỉnh và tiếp tục câu ạ ời. Cho nên câu hát cứ cất lên từng đoạn rồi 
ngừng lại, rồi cất lên, rồi lại lịm đi trong cái nặng nề của hai mi mắt 
khép lại.
 Con gà nào cất lên một tiếng gáy. Và ở góc vườn, tiếng cục tác làm 
nắng trưa thêm oi ả, ngột ngạt. Không một tiếng chim, không một sợi 
gió. Cây chuối cũng ngủ, tàu lá lặng đi như thiếp vào trong nắng. 
Đường làng vắng ngắt. Bóng tre, bóng chuối cũng lặng im.
 Ấy thế mà mẹ vơ vội cái nón cũ, đội lên đầu, bước vào trong nắng, ra 
đồng cấy nốt thửa ruộng chưa xong.
 Thương mẹ biết bao nhiêu, mẹ ơi!
 Theo BĂNG SƠN Tập làm văn
 Cấu tạo của bài văn tả cảnh.
 Nhận xét cấu tạo của bài Nắng trưa:
Mở bài: (câu văn đầu): Nhận xét chung về nắng trưa. 
Thân bài: Cảnh vật trong nắng trưa.
Thân bài gồm bốn đoạn sau:
- Đoạn 1: từ Buổi trưa đến bốc - Hơi đất trong nắng trưa dữ dội.
lên mãi. - Tiếng võng đưa và câu hát ru 
- Đoạn 2: từ Tiếng gì xa vắng đến em trong nắng.
hai mi mắt khép lại. - Cây cối và con vật trong nắng 
- Đoạn 3: từ Con gà nào đến trưa.
bóng duối cũng lặng im. - Hình ảnh người mẹ trong nắng 
- Đoạn 4: từ Ấy thế mà đến cấy trưa.
nốt thửa ruộng chưa xong.
Kết bài: (câu cuối- kết bài mở rộng): Cảm nghĩ về mẹ (“Thương mẹ 
biết bao nhiêu, mẹ ơi!”). Tập làm văn
 Cấu tạo của bài văn tả cảnh.
- Ghi nhớ kiến thức về cấu tạo của bài văn tả cảnh.
- Quan sát và ghi lại những điều em quan sát được 
về một buổi sáng (hoặc trưa, chiều) trong vườn cây 
(hay trong công viên, trên đường phố, trên cánh 
đồng, ) để chuẩn bị cho tiết Tập làm văn sau.