Bài giảng Tập làm văn Lớp 4 - Tuần 14 - Bài: Cấu tạo bài văn miêu tả đồ vật - Trường Tiểu học Tân Long Hội A

 Tập làm văn Khởi động Thế nào là miêu tả ?
 Miêu tả là vẽ lại bằng lời những 
đặc điểm nổi bật của cảnh, của 
người, của vật để giúp người nghe, 
người đọc hình dung được các đối 
tượng ấy. Nhận xét Tập làm văn
 Cấu tạo bài văn miêu tả đồ vật
I.Nhận xét
1. Đọc bài văn sau và trả lời câu hỏi:
 Cái cối tân Cái cối tân
 Cái cối xinh xinh xuất hiện như một giấc mộng, ngồi chễm chệ giữa gian nhà trống.
 U gọi nó là cái cối tân. Cái vành, cái áo đều làm bằng nan tre. Hai cái tai nó bằng tre già 
màu nâu. Mỗi tai có một cái lỗ tròn xoe. Lúc nào, tai cũng tỉnh táo để nghe ngóng. Cối có hai 
hàm răng bằng gỗ dẻ. U gọi là dăm. Răng nó nhiều, ken vào nhau. Vậy nên, người ta nói “chật 
như nêm cối”. Nói đến cối lại phải nói đến cần. Cái cần dài bằng tre đực vàng óng. Đầu cần là 
củ tre, có cái chốt. Cái chốt bằng tre mà rắn như đanh, móc vào tai cối. Từ chỗ tay cầm có cái 
thừng buộc vào xà nhà. Đẩy đi kéo lại cối kêu ù ù.
 Chọn được ngày lành tháng tốt, u đong một gánh thóc vàng ươm về. Đổ vào lòng cối, u xay 
thử. Từ xung quang cối, gạo lẫn trấu chảy xuống vành rào rào như mưa. U vốc ra một nắm, tải 
ra, thổi phù phù. Cả vốc gạo chỉ lỏi vài hạt thóc. U gật đầu nói: “Cối tuy mới, chửa thuần nhưng 
mà nó xay được thế này là nhất đấy!” Cứ thế ngày lại ngày qua, đêm đêm tôi xay lúa với u. Đêm 
đêm tiếng cối ù ù vui cả xóm...
 Cái cối xay cũng như những đồ dùng đã sống cùng tôi – cái võng đay, cái chiếu manh, cái 
mâm gỗ, cái giỏ cua, cái chạn bát, cái giường nứa - tất cả, tất cả chúng nó đều cất tiếng nói: 
“Chúng tôi được sống cùng với tuổi thơ anh. Chúng tôi hoàn toàn không muốn nhờ vả anh cái gì. 
Chúng tôi chỉ muốn theo dõi từng bước anh đi ”
 Theo Duy Khán Ngày xưa, cách đây hơn bốn chục năm, ở nông thôn 
chưa có điện, chưa có máy xay xát như hiện nay nên 
người ta dùng cối xay tre để xay lúa. Hiện nay, một số 
gia đình nông thôn ở miền Bắc và miền Trung vẫn còn 
chiếc cối xay bằng tre giống như thế này. Tập làm văn
 Cấu tạo bài văn miêu tả đồ vật
I.Nhận xét
1.Đọc bài văn và trả lời câu hỏi:
a) Bài văn tả cái gì? 
 Bài văn tả cái cối xay gạo bằng tre. I/ Nhận xét
 Bài văn được chia làm mấy đoạn?
 Bài văn được chia làm 4 đoạn.
 Đoạn 1: Cái cối xinh xinh . . . gian nhà trống. 
 Đoạn 2: U gọi nó là cái cối tân . . . cối kêu ù ù. 
 Đoạn 3: Chọn được ngày lành . . . vui cả xóm. 
 Đoạn 4: Cái cối xay . . .theo dõi từng bước anh đi. b) Tìm các phần mở bài, kết bài. Mỗi phần ấy nói lên điều gì ?
 Mở bài: (Đoạn 1) Cái cối xinh xinh xuất hiện như một 
giấc mộng, ngồi chễm chệ giữa gian nhà trống. 
 -> Giới thiệu về cái cối xay.
 Kết bài: ( Đoạn 4) Cái cối xay cũng như những đồ dùng 
 đã sống cùng tôi - cái võng đay, cái chiếu manh, cái mâm gỗ, 
 cái giỏ cua, cái chạn chén, cái giường nứa,...-tất cả, tất cả 
 chúng nó đều cất tiếng nói: “ Chúng tôi được sống cùng với 
 tuổi thơ anh. Chúng tôi hoàn toàn không muốn nhờ vả anh 
 cái gì. Chúng tôi chỉ muốn theo dõi từng bước anh đi...”
 -> Tình cảm của bạn nhỏ với các đồ dùng trong nhà. Phần mở bài dùng giới thiệu đồ vật được miêu tả. Phần kết 
bài thường nói đến tình cảm, sự gắn bó thân thiết của người với 
đồ vật đó hay ích lợi của đồ vật ấy.
c) Các phần mở bài, kết bài đó giống với những cách mở bài,
 kết bài nào đã học ?
-> Giống kiểu mở bài trực tiếp và kết bài mở rộng trong văn 
kể chuyện.
 Thế nào là mở bài trực tiếp?
 Mở bài trực tiếp là giới thiệu ngay đồ vật sẽ tả là cái cối tân. 
 Thế nào là kết bài mở rộng?
 Kết bài mở rộng là bình luận thêm về đồ vật. d) Phần thân bài tả cái cối theo trình tự như thế nào ?
 Phần thân bài tả hình dáng cái cối theo trình tự từ 
 bộ phận lớn đến bộ phận nhỏ, từ ngoài vào trong, 
 từ phần chính đến phần phụ, cái vành, hai cái tai, 
 hàng răng côi, cần cối, đầu cần, cái chốt, dây 
 thừng buộc cần và tả công dụng của cái cối: dùng 
 đẻ xay lúa, tiếng cối làm vui cả xóm. d) Phần thân bài tả cái cối theo trình tư ̣ như thế nào?
 Đoạn 2. bộ phận lớn bộ phận nhỏ
 ** Tả hình dáng cái cối. từtừ ngoàingoài vàovào trongtrong
 phần chính phần phụ
 cái vành cái áo
 haihai cáicái taitai lỗlỗ taitai 
 hàm răng cối dămdăm cốicối
 cần cối đầu cần cái chốt dây thừng
 Đoạn 3.
 ** TảTả côngcông dụngdụng củacủa cáicái cối.cối. Cái vành Cái áo
 Hình Hai cái tai Lỗ tai
 dáng
 Hàm răng cối Dăm cối
 Đầu cần
Thân bài
 Cái cần
 Cái chốt
 Dây thừng 
 Xay lúa buộc cối
 Công 
 dụng Tiếng cối làm vui cả xóm 9. dây thừng
 6. cần cối
 8. cái chốt
7. đầu cần 3. cái tai
 4. lỗ tai
 2. cái áo
5. hàm răng
 1. cái vành Để miêu tả cái cối tác giả đã sử dụng những biện 
pháp nghệ thuật nào ?
 Những hình ảnh so sánh
 - Chật như nêm cối.
 - Cái chốt bằng tre mà rắn như đanh.
 Những hình ảnh nhân hóa
 - Tai cũng tỉnh táo để nghe ngóng.
 - Tất cả chúng nó đều cất tiếng nói. Trong khi miêu tả cái cối, tác giả đã dùng những hình ảnh 
so sánh nhân hóa thật sinh động: chật như nêm cối, cái chốt 
bằng tre mà rắn như đanh, cái tai tỉnh táo để nghe ngóng, cái 
cối xay, cái võng đay, cái chiếu manh, cá mâm gỗ, cái giỏ cua, 
cái chạn bát, giường nứa, tất cả, tất cả chúng nó đều cất 
tiếng nói Tác giả đã quan sát cái cối xay gạo bằng tre rất 
tỷ mỷ, tinh tế bằng nhiều giác quan. Nhờ sự quan sát tỉ mỉ, 
tinh tế ấy với cách sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ so 
sánh và nhân hóa trong bài làm cho bài văn miêu tả cái cối 
xay gạo chân thực mà sinh động. 1. Bài văn: Cái cối tân
 Mở 
 Cái cối xinh xinh xuất hiện như một giấc mộng, ngồi chễm chệ giữa gian nhà trống.
 bài
 U gọi nó là cái cối tân. Cái vành, cái áo đều làm bằng nan tre. Hai cái tai nó bằng tre già màu 
nâu. Mỗi tai có một cái lỗ tròn xoe. Lúc nào tai cũng tỉnh táo để nghe ngóng. Cối có hai hàm răng 
bằng gỗ dẻ. U gọi là dăm. Răng nó nhiều, ken vào nhau. Vậy nên người ta nói “chật như nêm cối”. 
Nói đến cối lại phải nói đến cần. Cái cần dài bằng tre đực vàng óng. Đầu cần là củ tre, có cái chốt. 
Cái chốt bằng tre mà rắn như đanh, móc vào tai cối. Từ chỗ tay cầm có cái thừng buộc vào xà nhà. 
Đẩy đi kéo lại, cối kêu ù ù. Thân
 Chọn được ngày lành tháng tốt, u đong một gánh thóc vàng ươm về. Đổ vào lòng cối, u xay bài
thử. Từ xung quanh cối, gạo lẫn trấu chảy xuống vành rào rào như mưa. U vốc ra một nắm, tãi ra, 
thổi phù phù. Cả vốc gạo chỉ lõi một vài hạt thóc. U gật đầu nói: “Cối tuy mới, chửa thuần nhưng 
mà nó xay được thế này là nhất đấy !” Cứ thế ngày lại ngày qua, đêm đêm tôi xay lúa với u. Đêm 
đêm tiếng cối ù ù vui cả xóm.
 Cái cối xay cũng như những đồ dùng đã sống cùng tôi – cái võng đay, cái chiếu manh, cái mâm 
gỗ, cái giỏ cua, cái chạn bát, cái giường nứa - tất cả, tất cả chúng nó đều cất tiếng nói: “Chúng Kết 
tôi được sống cùng với tuổi thơ anh. Chúng tôi hoàn toàn không muốn nhờ vả anh cái gì. Chúng bài
tôi chỉ muốn theo dõi từng bước anh đi ” Tập làm văn
 Cấu tạo bài văn miêu tả đồ vật
I.Nhận xét
 Bài: Cái cối tân
 Mở bài( Đoạn 1) - Giới thiệu ngay đồ vật được miêu tả là 
 cái cối. (Mở bài trực tiếp)
 Thân bài( Đoạn 2) - Tả đặc điểm hình dáng cái cối.
 ( Đoạn 3) - Tả công dụng của cái cối.
 Kết bài( Đoạn 4) - Nêu phần kết bài có bình luận thêm 
 về tình cảm của bạn nhỏ với các đồ dùng trong nhà. 
 (Kết bài mở rộng) Tập làm văn
 Cấu tạo bài văn miêu tả đồ vật
2. Theo em, khi tả một đồ vật, ta cần tả những gì ?
 Tả bao quát toàn bộ đồ vật.
Khi miêu tả Tả những bộ phận có đặc điểm nổi bật.
 Thể hiện tình cảm với đồ vật.